۱۳۸۵ اردیبهشت ۱۰, یکشنبه

مخلوق هایکو نیست قصیده است

مخلـــــوق، هایکو نیست ؛ قصیــــــده اسـت .*


" باش تا این پیاده ی ِ فلکی
بر بسـاط ِ بقـا شـود فـرزین "

( انوری )


نخستین بار در جریان ِ بحث هایی که بر سر ِ " چهار کلام حرف ِ حسابی " در گرفت ،
مخلوق ِ عزیز را شناختم . البته قبلاً وبلاگش را دیده بودم . خوانده بودم و به خاطر سپرده بودم . وبلاگی بود با زمینه ی ِ سیاه و ارجاعات ِ سرخ به مطالب ِ دیگران . سرخ و سیاه . اما در وبلاگستان ِ پُرازدحام ، تو با آدم های ِ زیادی آشنا می شوی . تنه می زنی و تنه می خوری . دیدار می کنی و دیده می شوی . قرار نیست همه را به خاطر بسپاری . تا وقتی که یک اتفاق ِ کهربایی، یک جرقه ی ِ نافذ باعث شود شخصی برایت متمایز شود . حضورش را در تو اعلام کند . و برای ِ من، مخلوق ِ عزیز طی ِ آن بحث ها استخوان بست و بالا آمد .

در جریان ِ گفتاوَرد ها متوجه شدم که مخلوق خوب بحث می کند و خوبتر می فهد . چابک و نکته بین و هوشیار است . به حریف باج نمی دهد و در عین ِ حال آداب ِ بحث را رعایت می کند . اشتباه ِ طرف ِ مقابل را گوشزد می کند و اشتباه ِ خودش را می پذیرد . مخلوق بیشتر درباره ی ِ فلسفه ی ِ دین و علم کلام مطلب می نوشت و می نویسد . بعدها خود ِ او فهرستِ بازنمایی شده ای از نوشته هایش به دست داد که پس از خواندنشان می شد فهمید با چه سرعت ِ حیرت انگیزی رشد کرده و پیش آمده . توشه اندوخته و دانش آموخته و پوست انداخته ... مخلوق پوینده است .

ولی افزون بر این فروزه ها ، چیز ِ دیگری در نگاشته های ِ مخلوق ِ گرامی هست که نوشتن درباره ی ِ او را وارد ِ عرصه های ِ جدید می کند . او جزء معدود کسانی ست که صاحب ِ یک پروژه ی ِ فکری است . حال منظور از این سخن چیست ؟

وبلاگ نویسی برای ِ بیشتر ِ ما سخن گفتن از احساس های ِ گذرنده ی ِ شخصی ست . نوشته های ِپراکنده ای است از علائق ِ پراکنده . درددل هایی ست با خود و برای ِ خود که اشکالی هم ندارد اما کمتر می شود برایش هدفی متصور شد . اکثر ِ ما وبلاگ نویسان اگر رویکرد ِ اندیشگی هم داشته باشیم ،کمتر ممکن است اندیشه ای چنان اهمیتی برایمان پیدا کند که در گرانیگاه ِ ذهنمان قرار گیرد . کمتر پیش می آید کشفی عظیم و درونی در ما طرحی را بیندازد که تمام ِ همت و کوشش مان صرف ِ پرداختن و به سامان رساندن ِ آن شود .

اما در مورد ِ مخلوق ِ عزیز قضیه فرق می کند . او یک اولویت ِ مهم در کانون ذهن ِ خود دارد و یک پروژه ی ِ فکری را دنبال می کند . پروژه ی ِ فکری مخلوق به زبان ِ ساده این است که " دین را می توان نقد کرد . " یا به بیانی دیگر " دین ( با هر تعریف ) از زاویه ها و مراتب ِ مختلف ، قابلیت ِ نقد شدن را دارد . همچنین فهم ِ متون ِ مذهبی در ساحت های ِ گوناگون ِ معرفتی ، امکان پذیر است ." این که چیزی به نام ِ "متن ِ مقدس" و غیر قابل ِ بازخوانی لااقل برای ِ سنجشگران ِ آزاده وجود ندارد . مخلوق در پی ِ تقدس زدایی از همه کس و همه چیز ـ حتا عقل ـ است که نشان دهنده ی ِ فهم ِ عمیق ِ مدرنیته از جانب ِ اوست . ( بیهوده نیست که برخی پُست مدرنیسم را most modernism یا بَسا مدرنیسم خوانده اند به معنای ِ امتداد مدرنیسم و به این معنا که فرایند ِ مدرنیته ، حتا مبانی ِ مدرنیسم را هم مورد ِ پرسش قرار می دهد و از آنها فرا می گذرد . )
مخلوق هوشمندانه ضروری ترین مساله ی ِ عصر ِ خویش را تشخیص داده و در کانون ِ توجه ِ خود قرار داده است. می داند که در این سرزمین ِ عقب نگه داشته شده ، هر مفهوم ِ مقدس ، تابو می شود و مورد ِ سوء استفاده ی ِ صاحبان ِ قدرت قرار می گیرد . او در نقد های ِ خود حتا از چهارچوب های ِ آته ایستی که مذهب را در حدّ ِ آموزه های ِ اخلاقی می پذیرد فراتر می رود و نیز از تعاریف ِ سکولاریستی که معتقد است قدرت ِ سیاسی انحصاراً نباید در اختیار ِ بخشی از روحانیون قرار بگیرد . از نگاه ِ مخلوق بهترین نوع ِ مسلمانی ، گونه ی ِ حداقلی ِ آن است که شخص از دستورات ِ مذهبی ، توقع ِ مشکل گشایی های ِ روزمره دارد .
رویکرد ِ مخلوق در نقد ِ مذهب، استدلالی و فلسفی ست . یاد آور می شوم که مخلوق ِ عزیز ، استاد دیده و درس خوانده است . از ریشه ها آغاز کرده و به بن مایه های ِ معرفتی و تاریخی ِ موضوع ِ کار ِ خود آگاهی دارد . بنا براین کسانی که منطق ، فلسفه و کلام ِ اسلامی را به طور ِ بنیادی و به تفکیک نمی دانند هرگز از عهده ی ِ بحث با مخلوق بیرون نمی آیند .

در اینجا سوالی پیش می آید که به نظر ِ من باید روی ِ آن درنگ کرد . به نظر شما چرا مخلوق پس از شناخته شدنش ، آن گونه مورد حمله قرار گرفت و کسانی سعی کردند تا به هر شیوه ی ِ ممکن او را بی اعتبار کنند ؟ برنامه ی ِ تخطئه ی ِ مخلوق در کجا ریشه داشت ؟ آیا در انگیزه های ِ روانی ِ حریفان ؟ آیا در عدم ِ فهم ِ زبان ِ استدلالی ِ مخلوق ؟
ممکن است . اما در ضمن ممکن است دلیل ِ دیگری هم وجود داشته باشد . مخالفان ِ مخلوق ( یا به قول ِ خودش دکانداران ِ دینی و غیر دینی ) نیک می دانند که در جهان ِ خاکی، طاغیان و عاصیان اندک شمارند . انسان های ِ شوریده سری که علیه ِ کالبد های ِ تنگ ِ حسابگری شورش می کنند و نقش ِ هیچ باسمه ای را نمی پذیرند . جان های ِ شعله ور و بی تابی که آکنده از حساسیت های ِ بشری و سرشار از عصب های ِ زنده هستند . دکانداران ِ دینی و غیر دینی خوب می دانند که توسن ِ نافرمان ِ وجود ِ آزادگان را نمی توان لگام زد و آنان در افق ِ سبز ِ هستی سرخوش و دست نایافتنی اند .
پس با این گروه سرکش چه باید کرد ؟ هیچ . باید قیدشان را زد و آنان را بیرون از سرشماری قرار داد . چرا که این تعداد ِ اندک ، نه خودشان از سنخ ِ مردمان ِ عادی هستند و نه سخنانشان از جنس ِ گفته های ِ آنان . آن ها نفوذی بر بیشترینه ی ِ مردمان ندارند . بنابراین نباید از ایشان ترسید . بلکه باید آنان را نادیده انگاشت و به توده ی ِ عقب نگه داشته شده، امید بست . اکثریتی که نه آنقدر حساس هستند که از درون علیه مالکان ِ حقیقت ِ مطلق بشورند و نه آنقدر آموزانده شده اند که از بند ِ تعصبات و خرافات رها شوند . اکثریتی که بیش از حقیقت به مصلحت و افزون بر شرافت به منفعت دل بسته اند . ظرف ِ وجودی ِ آن ها بهترین مکان برای ِ تخم ریزی و پرورش ِ مطامع ِ حاکمان ِ فقاهتی ـ صغارتی ست .

در اینجا و درست در همین جاست که خطر ِ کار ِ مخلوق ِ عزیز و همانندانش برای ِ پیشکرده های ِ حاکمان ِ فقاهتی عیان می شود . نوشته های ِ ایشان در ایمان ِ مذهبی ِ توده خلل ایجاد می کند . آن ها می توانند با نیروی ِ تحلیل و استدلال های ِ استوار ِ خود از جبهه ی ِ مقابل یارگیری کنند. هر نوشته از آنان ممکن است در آینده ای دموکراتیک، سبب ساز ِ انداختن ِ یک رای به زیان ِ مخالفان شود . بیان ِ متین و استدلالی هنوز در عصر ما کارآمدترین ابزار ِ تاثیر گذاری بر دیگران است و مخلوق ِ عزیز از این توانایی بهره مند است ... پس پیشکرده های ِ حاکمان فقاهتی ـ صغارتی به بیراهه نرفته اند .

مخلوق باریک می بیند و باریک می اندیشد . می داند که کار ِ دشواری را آغاز کرده و پیش ِ رو دارد . نبرد با انبوه ِ مغز شستگانی که به دلیل ِ سودپرستی و جبن از مواجهه ی ِ عریان با خود ، مورد ِ سوء استفاده ی ِ حکام ِ تاریک اندیش قرار گرفته اند ، آسان نیست . باید شکیبا بود و خستگی ناپذیر . به سرانجام رساندن ِ آن پروژه ی ِ فکری نیازمند ِ زمان ، روحیه ی ِ آپولونی و مطالعه ی ِ دمادم است . خشت بر روی ِ خشت گذاشتن است و سنگ بر روی ِ سنگ نهادن . همانند ِ قصیده پردازی که " قصد " کرده چکامه ای بلند را به پایان برساند . با عزم و اراده و انبوهی واژه ی ِ خام .


سرانگشت

هایکو : گونه ای شعر کوتاه و سه پاره و شهودی که خاستگاه ِ آن آسیای ِ جنوب ِ شرقی و به ویژه کشورهای ِ چین و ژاپن است . بیشتر ِ هایکو ها تصویری موجز از پیوند ِ طبیعت و احوال ِ درونی ِ شاعر است .







۱۳۸۵ اردیبهشت ۵, سه‌شنبه

پنج پایک

پنج پایَک * ؛


...و جنتی بر وزن ِ لعنتی، پنج پایکی ست متباین الاندام که برخی آدینه روزان مرداب ِ مسلمانی به ترک گوید و مسیر ِ محراب ِ عبادت بپوید و همچو تمساح بموید . جانوری کثیر التزویر است و در قلوب ِ نیکان تشویر است و بم ترین صدای ِ او زیر است .

و حکما گفته اند : جنتی را در باقی ِ ایام ، وظیفه بر دو امر دائر است . نخست چنگ بر شریفان گشودن و دوم رحم از مریدان زُدودن . و هردوان ِ وظایف ، دست موزه ی ِ غاصبان ِ قصّاب است تا دریوزه ی ِ خِصب و نعمتشان در پناه ِ آن ها میسر تواند بود .

آورده اند : چنگال ِ آن پنج پایک را دندانه بی شمار باشد ، هریَک به نیت ِ قبیله ای و لاشَک خلیفه را وسیله ای . در صفت ِ دندانه ها گفته اند که سرکج باشد و اعوج باشد و علوم ِ الهی در آن ها مندرج باشد . و این طرفه تر که آن چنگالها از فراز ِ عدلیه آویخته اند به مشارفت ِ عدالت !

پنج پایک را اقتران ِ کواکب در برج ِ سرطان است و بی از آن بر معالی ِ حیات مستطیع نیست . همتش بر تزاید ِ مکاید مقصور است و تخم ، تنها در وادی ِ لبنان بریزد به مقاربت ِ حزب الله .

و باز حکما را عقیدت بر آنست که هرگاه باران ِ بی حساب از سَما نازل شود ، پنج پایک را ایچ مجال فراپیش نماند و از جهت ِ بلابندی بر فور خویشتن را در پارگین فرو اندازد و فایت شود . رحمت الله علیه .


سرانگشت

* پنج پایک : خرچنگ را گویند

۱۳۸۵ اردیبهشت ۲, شنبه

سخنی با حریفان

سخنی با حریفان ؛


حریفان ! خُدعه را سویی گذارید
ردای ِ معرفت از تن در آرید

شما با معرفت بیگانه هستید
ولی در سوگ ِ دین بس داغدارید

طریق ِ هجو هم مشی ِ شما بود
چرا از درد ِ آن زار و نزارید ؟

بیان ِ منطقی با فحش و تهدید ؟!
عجب دانشور و نیکو تبارید !

نبرد ِ فلسفی در جوّ ِ ارعاب ؟!
مخاطب را مگر نادان شمارید ؟

شما دلداده ی ِ هجوید و هجوید
به دور ِ شهر ِ آزادی حصارید

شما در خلوت ِ انسان ِ آزاد
خَلید و گزمه ی ِ رهزن گمارید

از این میدان بر عالم فاش گردید
که پوچ و یاوه ساز و نابکارید

به گاه ِ بحث فحّاش و لجوجید
به وقت ِ هجو هم جرات ندارید

سکوت و صبرتان مولود ِ ضعف است
وگرنه در مصاف ِ شرم ، هارید

در این ویرانه آباد ِ مجازی
گروه ِ ناخوش آواز ِ فشارید

سخن مردانه گویم تُندر آسا
که تاب ِ یک دو بیتش را نیارید

اگر هجو است ، این هم گوی و میدان
سر ِ خود را به چوگانم سپارید

اگر توفان ِ هجوم تازه گردد
فقط در حکم ِ پوشال و غبارید

ز ضرب ِ شست ِ من عبرت بگیرید
که تخم ِ ترس در دل ها نکارید

نماند جاودانه جوّ ِ ارعاب
اگر روشن دلی در سینه دارید

دخوی ِ نازنین گُل کرد و آمد
چرا در کار ِ انکار ِ بهارید ؟


جوانمردی نباشد با شما جنگ
ازیرا در مقام ِ احتضارید

خداحافظ حریفان ِ دغلباز
مگر آن که دوباره سر بر آرید


سرانگشت









۱۳۸۵ اردیبهشت ۱, جمعه

سگ سفلیسی به نزد بیطار می رود

سگ ِ سفلیسی به نزد ِ بیطار می رود ؛


سعید ِ ابنه ای، زن قحبه ی پیر
از این کوچه بدان کو در پی ِ کیر

سگ ِ سفلیسی ِ وب لاگ آباد
که اکنون بسته ام او را به زنجیر

شبی از لانه آمد پیش ِ بیطار
نَوان و نفله و چرک و سرازیر

از او پرسید بیطار ِ مسلمان
که دردت چیست ؟ آیا که بواسیر ؟

سعید ِ ابنه ای گفتا : گمانم
تب ِ سفلیسم افکنده زمین گیر

پزشک ِ بدسگال ِ شیخ الاسلام
پس از تشخیص ِ خود گفتا به تفسیر

دوای ِ درد ِ تو معجون ِ کیر است
که آغشته شود قدری به سرشیر

بخواب و چاره ی ِ امراض ِ خود ساز
روا نبوَد به کــار ِ خیــر، تاخیـــر

ولی قرآن بخوان هنگام ِ دادن
که دارد در روند ِ کار ، تاثیر

سعید ِ ابنه ای خوابید و بر خواند
مقادیری ز قرآن و مزامیر

ولی چون کیر در کونش فرو شد
فرامُش کرد آیات و اساطیر

ز ِ جا عوعو کنان هاجَست و واجَست
دوید از آن مطب مانند ِ شَستیر

بیامد تا خود ِ " وب لاگ آباد "
در آن کوچه خودش را کرد جاگیر

از این بابت بود کاین کونی ِ پست
دمادم می کشد در کوچه آژیر !


سرانگشت




۱۳۸۵ فروردین ۳۱, پنجشنبه

سعید ابنه ای یا سگ سفلیسی وبلاگ آباد

سعید ِ ابنه ای یا سگ ِ سفلیسی ِ وبلاگ آباد ؛


سعید ِ ابنه ای کیرم به کونت !
به جنبش آورم سخت از سُکونت

درت را بشکنم با دیلم ِ کیر
به خواری وا کنم قفل و کلونت

سراسر روده ات را می شکافم
فرو پاشم تمام ِ اندرونت

ز بُرد آورد ِ من از بام تا شام
کلاپیسه بوَد هر دو عیونت

بخور ! این کیر عقد ِ مادر ِ توست
که ارث ِ پر بها باشد کنونت

بخور ! این کیر رهن ِ خواهر ِ توست
اجاره کرده اش از حد فزونت

بخور ! این کیر نذر ِ دختر ِ توست
همان پتیاره دزد ِ بد شگونت

یقیناً مادرت " سفلیس " بوده
که خود پیداست از فرط ِ جنونت

زنت با کون و کس فنّاوری کرد
هزاران کیر ِ خر بر ذوفنونت

سلیطه دخترت خوش می خورد کیر
نشان دارد ز وصف ِ کاف و نونت

مگر از کون دچار ِ حیض گشته
که ریده بر سراپا چرک و خونت ؟!

مگر با مشتری بیگانه گردید
که ویرانه بشد سقف و ستونت ؟

ولی نه درد ِ تو این حرف ها نیست
دلیل ِ دیگری کرده زبونت

علاوه بر تب ِ سفلیس ِ مغزت
غم ِ اسلام کرده چون حرونت

به قرآن ِ پلیدت پاک ریدم
که اینسان ساخته پفیوز و دونت

به سان ِ کیر ِ خر نهج البلاغه
دمادم می رود بیخ ِ بطونت

بیا با آب ِ کیر ِ من وضو ساز
بکش مسحی به فیها خالدونت

سگ ِ سفلیسی ِ وب لاگ آباد !
کند شعر ِ من آخر تون به تونت

ز شعر و کیر ِ من باید بترسی
چرا ؟ چون کرده از کون واژگونت !


سرانگشت








سعید ابنه ای

آهای مردک ِ مادر جنده ! سعید ابنه ای !


اولاً کیرم توی ِ دهن ِ مادرت ، خواهرت ، زن ِ کُس پاره ات ، دخترت ، تیر و تبارت و به خصوص همه ی ِ مقدسات ِ گه مال شده ات !

ثانیاً : سعید ابنه ای ! کُس ننه ات روشن ! عجب مستراحی پس انداخته ! باید بر وزن ِ کسش زرشک خیرات کنی . پفیوز ِ جاکش ! واقعاً فکر کرده ای همه جای ِ دنیا مثل کُس ِ خواهر و مادر تو بی قانون است که هر کس به هر ترتیب دلش خواست سرش را پایین بیندازد و داخل شود ؟ آن هم برای ِ تمام ِ عمر ؟ نخیر کونی صفت ! تو تا به حال ، با آدم های ِ درست و با شخصیت ( آریا ، دخو و مخلوق ) طرف بوده ای و از نجابت ِ آن ها سوء استفاده کرده ای . اما جنده تبار ! بدان که من هزار پله از توی ِ کون پاره ، لات تر و دهن دریده ترم . چنان کیری در کون ِ مادربزرگت فرو کنم که از حلق ِ دخترت بیرون بزند . آن ها را استعمال ِ کیر مصنوعی نجات می دهم و حقیقت ِ کیر را به دستشان می دهم . در تیزاب ِ کمرم تو و در و داف ِ قبیله ات را نابود می کنم . اسم سعید ابنه ای را شهره ی آفاق می کنم . سنده کبابت می کنم . از امروز تا روزی کــــــــه دخــــــــــوی ِ عزیــــــز برگـــــــردد در وبلاگ ِ انگشت هیچ چیز جز ذکر کُس و کون ِ تبار ِ تو نوشته نخواهد شد .

مادرت مخلوق گاد و خواهرت ویسی سپوخت
زین دو دانشور چه دیدی فاش گو کیرخواره زن ؟!

من وبلاگم را تعطیل نمی کنم . حجم مطالبش را دو برابر می کنم . آن قدر آب ِ کیر روی ِ سر و صورت ِ تو و نوامیست می ریزم که روزی ده بار بتوانید با آن غسل ِ حیض کنید . چون می دانم که دچار ِ حکه ی ِ مسلمانی هستی . از یک طرف ابنه ی ِ مسلمانی خوارت را گاییده و از طرف ِ دیگر حلقه ی ِ مفقوده ی ِ داروین در کُس ِ ننه ات پیدا شده و به همین خاطر همه ی ِ دانشمندان ِ تاریخ با سر در واژن ِ مادرت شیرجه رفته اند . آن چنان شیرجه ی ِ عالمانه ای که بیچاره ها یادشان رفته کاپوت به سر کنند . بنابراین در حال ِ حاضر در کس ننه ات آب ِ زمزم می جوشد . چهار نعل برو ، انبوه ِ زائران را کنار بزن و خودت را سیراب کن . شاید بتوانی در آن جا امام زمان را هم پیدا کنی که دارد با پدر ِ دیوثت لواط می کند .

مردک ِ مالیخولیا ! آلاسکای ِ اَن !
به جای ِ این گُه خوری ها امتداد ِ جیغ های ِ مادرت را در کثیف ترین جنده خانه های ِ تاریخ بگیر و تحقیق کن که آن قحبه ی ِ مفت کار ، در زیر ِ کدام سگ ِ سفلیسی از حال رفته که مخ ِ تو چنین ریده مال از کار در آمده ؟ برو ببین دیروز برای مادر ِ فاحشه ات به چه کسانی ژتون فروخته اند و امروز برای دختر ِ بذارت به چه کسانی می فروشند ؟ بعد یک مقایسه ی ِ تطبیقی تر بزن ، بلکه بتوانی شناسنامه ات را از فاضلاب ِ جمهوری اسلامی صید کنی .

سگ ِ سفلیسی ِ وبلاگ آباد ! قبل از آن که فرصت کنی بیشتر از این برای ِ صاحبان ِ پیدا و پنهانت دم تکان بدهی تو را قلاده می کنم و به" کلینیک ِ کیر" می فرستم و تحت ِ معالجه ی ِ حکیمان ِ حاذق قرار می دهم .
فعلاً این قصیده ای ست در وصف ِ " کــــــیــــــــــــــر" ، سروده ی ِ حکیم سوزنی سمرقندی ، برای سه بار مصرف ِ روزانه ی ِ خودت ، مادر ِ جنده ات ، خواهر ِ جر و واجرت ، زن ِ سوزاکی ات و به خصوص دختر ِ حشری ات . می دانم که برایش له له می زنید : ( قبل از مصرف تکان دهید ! )


" ای سرخ بادسار چو سر کفته بادرنگ
با سرخی طبرخون با سختی زرنگ

صوفی شدی و صوف سیه شد لباس تو
چون صوفیان کلوته به سر بر عقیق رنگ

از زیر پنج پرده به شاهد نظر کنی
چون صوفیان به رقص درآیی هم از درنگ

شاهد ز صحبت تو بود تنگ سیم اگر
در خدمت تو آید با تیزگاه تنگ

گردی به سان سرخ بت بامیان ستیخ
باشی بر آن که خیک بتی را کشی به چنگ

سنگی و بر سر تو شکافی چو چشمه ای
وآب حیات قطره چکان از شکاف سنگ

با زور پیل مستی و با سهم شیر نر
با شکل اژدهایی و با هیبت پلنگ

با یک نفس عوض نشود زور تو به ضعف
تا یک زمان بدل نشود نام تو به ننگ

از بهر قوت تو خورد مرد کیسه دار
جوشیده و کباب سقنقور و استرنگ

ماند به تو گَهی که کنی گادنی طلب
دیوانه ای که خورده بود کوکنار و بنگ

چون چشمت آب گیرد پیشت یکی بود
هندی و زنگباری و آلانی و فرنگ

از روم و زنگ بر تو نشان است روز و شب
از سهم تو به نخسبند و نه به زنگ

آن را که از تو خورد و به نا جایگه فتاد
برداشت از زمین نتواند به صد پشنگ ... "


سرانگشت

۱۳۸۵ فروردین ۲۹, سه‌شنبه

شباهت

شباهت !


داستان ِ شایان ِ توجهی درباره ی ِ کانت هست . نمی دانم تا چه اندازه درست باشد . می گویند : نزدیک ِ خانه اش یک دکان ِ بقالی بود که کانت از آنجا لبنیات می خرید . بقال همیشه ماست ِ ترشیده به فیلسوف می فروخت و مبلغی هم سرش کلاه می گذاشت . کانت هم پول را می پرداخت و با رضایت از دکان ِ بقال بیرون می آمد . بعد از بیرون رفتن ِ او بقال توی دلش می خندید و می گفت : " این ابله را ببین که ادعای دانایی می کند ! من هر روز کلی بر سرش کلاه می گذارم و او اصلاً متوجه نمی شود . " ... البته بقال نمی دانست که مشتری دوز و کلک های ِ او را می فهمد اما برای ِ این که به " انسانیت ِ" او لطمه نخورد و شرمنده نشود ، به رویش نمی آورد .

من هیچ کدام از فضیلت های ِ کانت را ندارم ، اما دوست ِ بقال زیاد دارم !


سرانگشت

۱۳۸۵ فروردین ۲۴, پنجشنبه

دکتر میخ یا چگونه آموختم از فلسفه دست بردارم و به دراکولا عشق بورزم

دکتر میخ یا چگونه آموختم از فلسفه دست بردارم و به دراکولا عشق بورزم ؟!


این داستان می تواند در هر زمان و برای ِ هرکس اتفاق بیفتد . چند و چون و
دور و نزدیکش مهم نیست . مشخص هم نیست . شاید مربوط به روزگاری باشد که قهرمان ِ داستان ِ ما به دانشکده می رفت و خیر سرش فلسفه می خواند . شاید هم نباشد .

آن روزها دکتر ( میم ـ خ ) که بعدها به دکتر میخ معروف شد ، بت ِ بزرگ ِ دانشگاه بود . استاد و مرشد و مراد بود . دوستداران ِ زیادی داشت . هاله ای اسرار آمیز در اطرافش تنیده شده بود . در کلاسش کسی عطسه نمی کرد، مبادا کلمه ای را از دست بدهد . بعد از کلاس هم علاقمندان رهایش نمی کردند . آمیزه ای بود از پرهیزگاری ِ بودا و دانایی ِ سقراط ... فقط یک جام ِ شوکران کم داشت !

آن ها که می گویند سقراط بدون ِ جام ِ شوکران هم سقراط بود ، عظمت ِ شوکران را درک نکرده اند . راستش قهرمان ِ داستان ِ ما ـ که آنقدر ها هم قهرمان نبود ـ از همان ابتدا به دکتر میخ مشکوک بود . البته نه به این علت که نقصانی در جلوه گری ِ حضرت ِ استاد به چشم می خورد . نه ، ابداً . بلکه چون گیرنده های ِ حسی ِ قهرمان ِ ما ، ناکوک بود . مثلاً نمی دانست که چرا وقتی دکتر میخ در راهروی ِ دانشکده راه می رود چندان گرفته صورت و خمیده قامت است که گویی تمام ِ مصائب ِ بشری را بر قوز ِ مرموزش بار کرده است ؟ و باز نمی فهمید چرا یکی از آن مریدان جسارت نمی کند و قولنج ِ حضرت ِ استاد را نمی شکند تا هم او را از درد و محنت برهاند و هم مصائب ِ بشری را از حقارت و نکبت ؟! آیا دکتر میخ ، ریگی به کفش داشت یا آن که از شدت ِ زهد و ریاضت ، کفش های ِ میخ دار می پوشید ؟ معلوم نبود . هرچه بود ظواهر ِ امر، علیه ِ پسر ِ قصه ی ِ ما بود و اگر مریدان ِ طاق و جفت ِ استاد این حرف ها را می شنیدند ، قطعاً او را به سرنوشت ِ یهودا دچار می کردند .

آدم ها بی شباهت به بادکنک نیستند . در حضور و غیاب، می توانید آن ها را باد کنید و به هوا بفرستید . آن قدر بالا که کلاه از سرتان بیفتد . فقط به جای ِ باد باید از کلمات ِ مناسب استفاده کنید . با ایمان و اشتیاق، جمله ای را وسط بیندازید و دسته جمعی با آن پینگ پونگ بازی کنید . پس از مدتی خواهید دید که آن جمله ی ِ ساده و تخت با اضافه شدن ِ هر کلمه ابعاد ِ تازه تری پیدا خواهد کرد . حجیم خواهد شد . آن قدر حجیم که کم کم سر به فلک خواهد کشید ... می گویید نه ؟ امتحان کنید ! مریدان ِ دکتر میخ نه تنها او را مثال ِ اعلای ِ فلسفیدن می دانستند ، بلکه مثال ِ اعلای ِ مبارزه ، شرافت و انسان دوستی نیز به شمار می آوردند . می گفتند : استاذنا ، مفتاح ِ فلسفه است و هرگونه فتح ِ باب، جز از طریق ِ او ناممکن است . می گفتند : او حقیقت ِ فلسفه است که مجاز ِ بدخواهان مجال ِ تجلی اش نمی دهد . می گفتند : سال هاست که به نشان ِ اعتراض به حکومت، مُهر ِ سکوت بر لب ها زده و به رغم ِ تنگنای ِ معیشتی ، حتا یک دعوت ِ سخنرانی را نپذیرفته است . می گفتند : هیچ کس به اندازه ی ِ او هگل را نمی شناسد و به همین جهت هیچ کس به اندازه ی ِ او با دردهای ِ بچه ها و دانشکده آشنا نیست ! می گفتند : اگر از پرده بیرون بیاید و کتاب بنویسد ، مُشت ِ بسیاری از متفلسف ها را باز می کند و جامعه ی قانقاریا گرفته را در برابر ِ اصیل ترین پرسش های ِ هستی شناسانه قرار می دهد . اگر هم کسی جرات می کرد و می پرسید : پس چرا نمی نویسد ؟ چرا در حجاب مانده است ؟ جواب می دادند : چون جامعه لیاقتش را ندارد ! می گفتند ( اصلاً چه اهمیت دارد چه می گفتند ؟ ) ... خلاصه از این گونه حرف ها در حیاط خلوت ِ دانشکده پُر بود .

دکتر میخ شیفته ی ِ هگل و کی یر کگارد بود ، از هیوم و تحلیلی ها خوشش نمی آمد و از پوزیتیویست های ِ منطقی بیزار بود . ( دکتر میخ با غرب و تمام ِ دستاوردهایش دشمن بود و به همین دلیل ِ موجه " متافیزیک در غرب " درس می داد !) خوب ... تا این جای ِ کار ایرادی نداشت . مشرب ِ فلسفی اش چنین بود ، ریاضیات را هم درک نمی کرد . اما باز قهرمان ِ قصه ی ِ ما ـ که از قهرمانی بویی نبرده بود ـ نمی فهمید که چرا دکتر میخ معتقد است : آزادی، راه است، نه هدف ؟ پس هدف چه بود ؟ تحقق و استقرار ِ بت ِ ذهنی ِ دکتر میخ ؟! بت ِ ذهنی ِ دکتر میخ چه بود ؟ و اگر هگل "فیلسوف ِ آزادی" بود و " آزادی " ( با هر نوع تلقی ) " راه " بود ، " اتحاد ِ جزء با کل " در کجای ِ راه ِ بی مقصد صورت می گرفت ؟ ... هیچ کس نمی پرسید .

دکتر میخ به حکمت و عرفان ِ شرق هم علاقه ای ویژه داشت . اصلاً قوز ِ مرموزش را از آن وادی وام گرفته بود ؛ همین طور کلمات ِ نافذش را . همیشه سعی می کرد اسرار آمیز و پیچیده جلوه کند . اگر یک روده ی ِ پیچ در پیچ و یک قلب ِ صاف ِ تپنده را پیش ِ رویش می گذاشتید و می پرسیدید کدام یک را بیشتر دوست دارد، هرچند روده ی ِ درهم پیچ را ترجیح می داد اما سرّ ِ سُویدا را آشکار نمی کرد و جواب ِ دو پهلو می داد . در متن های ِ کهن زیسته بود و از متن های ِ کهنه می آمد . رازورزی و صبر و سکوت را از حکمت و سنت ِ شرقی آموخته بود ، با این توضیح که به اسفبار ترین شکلش ! ... مثَلی ایرانی می گوید : " گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی " ... دکتر میخ به حلوا ساختن قانع نبود . منتظر بود حلوای ِ همه را بخورد !

سرانجام تاریخ ورق خورد . خورشید از پشت ِ ابر درآمد . حقیقت و واقعیت بر هم منطبق شدند . حق به حق دار رسید . دکتر میخ ، اجر ِ صبرش را دریافت کرد و به او منصبی عالی در دانشگاه پیشنهاد شد . مریدان هجوم آوردند . دکتر میخ با متانت ِ همیشگی تفالی به دیوان ِ خواجه زد . این بیت آمد :

خوش بود گر محک ِ تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هرکه درو غش باشد!

مبارز ِ کهنه کار، این سخن را هم مصادره به مطلوب کرد و بی درنگ منصب ِ عالی را پذیرفت . در دانشگاه ولوله ای به پا شد . خرمُریدها همه جایشان را حنا گرفتند . مگر نمی دانید چه شده بود ؟ دانش ِ مطلق بر اریکه نشسته بود . تاریخ از ذهن به عین آمده بود . رابطه ی ِ شوند ِ آگاهی ، کشف شده بود . " چه می توانم بدانم ؟ " ، " چه می توانم بکنم ؟ " و " به چه چیز باید امیدوار باشم ؟ " جواب یافته بود . و آن استاد ِ حاشیه نشین که به قول ِ مریدانش عمری را به کار ِ دل پرداخته بود ، به شوق ِ کار ِ گل ، چهاردست و پا وارد ِ کارگاه ِ کوزه گری شده بود . خلاصه که : بعد از این هیچ نشانی ز پریشانی نیست .

* * *

خواب ها خیلی زود تعبیر شدند .دکتر میخ با تمام ِ قدرت کارش را آغاز کرد . فاشیسم از زیر ِ لوای ِ زهد بیرون آمد و همه چیز را در سراشیب ِ انحطاط انداخت . اگر تا دیروز تنها در و دیوار ِ دانشگاه چرکمرده و دل بهم زن بود ، حال اعلامیه های ِ شداد و غلاظ هم به آن اضافه شده بود . اگر قبلاً کم و بیش پرده ی ِ کلاس ها بوی ِ گند می داد ، حالا غذای ِ دانشکده هم متعفن بود . اگر تا پیش از این فقط رجّاله ها و مزدبگیر ها به لباس ِ پسران و آرایش ِ دختران کار داشتند ، اکنون خود ِ استاد هم متصدی ِ امر شده بود ! اگر در گذشته بوروکراسی تنها هفت خوان ِ جانفرسا داشت، حالا هر درخواستی با آپوری ( بن بست ) مواجه می شد . اگر در دوره ی ِ قبل فقط چند استاد ِ بی مایه به دانشجویان اماله می شدند ، در این عصر یک طویله ی ِ تازه نفس به هیات ِ علمی آمده بودند ! اگر قبلاً دانشجویان ، " یک مشت بچه ی ِ بیسواد " خوانده می شدند ، امروز دکتر میخ ـ البته در خلوت ـ نام و نشان ِ تازه ای به آن ها داده بود : پسر های ِ دانشگاه را " دیلاق " می نامید و دختران ِ دانشجو را به لقب ِ " تاپاله " مفتخر کرده بود ! اگر ... هرچه بود آن ها که سرنخ های ِ بازی را در دست داشتند و تفاوت ِ دریافتی ِ استاد و صاحب منصب را زمین تا آسمان قرار داده بودند، حاکمانی حکیم بودند . بسیار حکیم تر از دکتر میخ !

دکتر میخ هرگز خود را در آینه نگاه نمی کرد . چرا که در آینه هیچ تصویری شکسته تر و رقّت بار تر از شمایل ِ مبارزی پشیمان نیست . شاید بتوان گفت سال های ِ سکوت ، توام با محرومیت در دکتر میخ بیش از همه چیز نفرت را دامن زده بود . نفرت از واقعیت ، نفرت از تازگی ، نفرت از آدم ها و در یک کلام نفرت از همه چیز . دکتر میخ در خلوت ِ دهشتناک ِ خود آنقدر دایره ی ِ کینه را وسیع کرده بود که در آن از دخترکان ِ سر به هوا و پسرکان ِ خیابانگرد یافت می شد تا مبارزانی که جرم شان مثل ِ او نبودن بود . دکتر میخ آب ِ گل آلودی بود که ماهی نداشت . بهتر بود از همان اول قید ِ مبارزه را می زد و خود را از شر ِ نفرت خلاص می کرد . یا به جای ِ عظمت ِ هگل به سراغ ِ زلالی ِ گاندی می رفت . اما به جای ِ این کارها بیچاره فقط در اوهام غوطه خورده بود و بت ِ ذهنی و انتزاعی اش را صیقل داده بود . نباید اندوهگین شوید که چرا برای ِ دانشجویان ِ نیازمند و گرفتار ، کوچکترین کاری انجام نمی داد و قوز ِ مرموزش را که روزگاری مثال ِ اعلای ِ انسان دوستی بود به طاق ِ نسیان سپرده بود . دکتر میخ تقصیر نداشت . آخر او جز آن بت ِ انتزاعی که در پستوی ِ تاریک ِ ذهنش با ترس و لرز ، ذره به ذره ساخته بود ، چیزی را نمی دید و دوست نمی داشت ... و بت ِ ذهنی ِ او امروز در قامت ِ یک مومیایی ِ خوفناک قد برافراشته بود .
هگل می گوید : " هدف ِ فلسفه فهم ِ چیزی ست که وجود دارد " و برای ِ دکتر میخ چیزی جز آن مومیایی ِ خوفناک وجود نداشت . در او فلسفه با جهانبینی ِ سامی درآمیخته بود یا بهتر بگویم جهانبینی ِ سامی با فلسفه یکی شده بود . متفکر عمیقی بود . اما در عمق ِ وجودش خفقان و خفگی تولید می شد . سنت پرستی ِ او هم عبارت بود از نوستالژیای ِ آروغ پس از تناول ِ دیزی ! ... او به جای ِ جام ِ شوکران ، کاسه ی ِ واجبی سرکشیده بود .

یک روز که دکتر میخ در حیاط ِ دانشگاه بین ِ تاپاله ها و دیلاق ها قدم می زد ، چشمش به نوشته ای افتاد . در آمفی تئاتر، فیلم ِ دراکولا را نمایش می دادند . البته دکتر میخ اهل ِ سینما نبود . در سحر ِ کلام غرق بود و از جادوی ِ تصویر چیزی نمی دانست . افتخار می کرد که در بیست سال ِ اخیر تنها یک بار به سینما رفته آن هم برای ِ این که زیر ِ باران نمانده باشد . اما این بار وسوسه شد که به آمفی تئاتر برود و فیلم دراکولا را ببیند .
دکتر میخ در سالن تاریک ِ نمایش دید که چگونه کنت دراکولا مدت ِ چهارصد سال در قلعه ی ِ قرون ِ وسطایی ِ خود فرمانروایی کرد و چگونه تنهایی ِ کشنده او را به عرصه ی ِ دنیای ِ مدرن کشاند . دید که دراکولا چگونه برای ِ بازتولید ِ عصر خویش و بازگرداندن ِ عقربه ی ِ زمان ، خون ِ دیگران را می مکید تا آن ها را هم خون آشام کند و اصحابی فراهم آورد . همچنین دید که سردار ِ مغضوب ِ جنگ های ِ صلیبی ، با آن قدرت ِ ماوراء الطبیعی ، چگونه پس از ترک ِ جهان ِ باستانی ِ خود و ورود به لندن ِ خوش آب و رنگ، لای ِ چرخ دنده های ِ تمدن ِ جدید له شد و از میان رفت . مرگ ِ کنت دراکولا جز نشناختن ِ واقعیت و ناسازگاری با بافت ِ جهان ِ جدید چه دلیل ِ دیگری می توانست داشته باشد ؟ اوغریق ِ غم انگیزی بر رودخانه ی زمان بود . کالبدی بی روح . مرده ای متحرک... پس از اتمام ِ فیلم دکتر میخ کماکان روی ِ صندلی نشسته بود و تامل می کرد . او به حق کنت دراکولا را شایسته ی ِ احترام و جذاب یافته بود ... دکتر میخ دراکولا نبود اما دراکولا را دوست داشت .

وقتی به دفتر ِ کارش وارد شد هنوز به سرنوشت ِ دراکولا فکر می کرد . پنجره را باز کرد و حیاط دانشکده را نگاه کرد . یک روز پاییزی بود . پشت ِ میزش نشست . چند کاغذ را امضا کرد . خسته بود . پلک هایش سنگین شده بود . پشه ای روی ِ دستش نشست . خونش را خورد . دکتر میخ پشه را دید . با دست پراندش . باد در پرده های ِ چرک ِ اتاق افتاد . دکتر میخ دستش را خاراند . عینکش را جابه جا کرد . پشه را دید که روی ِ دیوار نشسته است . یک رگه ی ِ باریک ِ خون در پشت ِ پشه دیده می شد ... دیگر آن پشه ارزش ِ کشتن نداشت !


سرانگشت

۱۳۸۵ فروردین ۱۹, شنبه

جنگ خندستانی 7

جنگ ِ خندستانی (7) ؛


برای ِ ادای ِ دین ، به یاد ِ فریدون ِ تنکابنی .
نخستین طنزنویسی که پس از خواندنش، مشتاق ِ نوشتن شدم .

یادداشت های ِ شهر ِ شلوغ ؛
نویسنده : فریدون ِ تنکابنی ؛


ببینید حرف زدن چه چیز ِ وحشتناکی است که بزرگترین احترام به هرکس این است که برایش یک دقیقه سکوت کنند !

* * *

برخی مردم در چه چیز هایی جاودان می شوند ؛ مثل ِ " اتابک " در نخوداتابکی !

* * *

وقتی پیرمردی یا کودکی بار ِ سنگینی دارد که نمی تواند ببرد ، وظیفه ی ِ توست که برایش ببری ، نه این که بایستی و قانون ِ جاذبه ِ نیوتن را برای ِ او توضیح بدهی .

* * *

کشف ِ یک نویسنده ، یک شاعر ، یک دوست و یک انسان ، البته مهم است . اما مهم تر از آن، باز کشف ِ یک نویسنده ، یک شاعر ، یک دوست و یک انسان است .

* * *

ساعت ِ شماطه دار مردم را از خواب بیدار نمی کرد ... و خداوند مگس را آفرید !

* * *

خصوصیت ِ بارز ِ دموکراسی های ِ شرقی این است که اجازه ی ِ مخالفت می دهند ، اما از اظهار ِ مخالفت سخت می رنجند .

* * *

اخم ها در هم
مشت ها گره کرده
قیافه ها پکر
سرها پایین
قلب ها هراسان
قدم ها تند
پرچم ها رنگ پریده
چراغ ها کم نور
گله گله مردم
گله گله شلوغی
ـ چه خبر است ؟
ـ ملت جشن گرفته است .
ـ زکی !

* * *

احمد آقا جوان ِ بسیار محجوبی است . وقتی به کسی انگشت می رساند ، از خجالت خیس ِ عرق می شود !

* * *

بدترین ِ شکنجه ها این است که آدم ِ رودرواسی داری لطیفه ای تکراری برایتان تعریف کند و شما مجبور باشید با دقت گوش کنید و آخر ِ سر هم بخندید . تازه خنده ی ِ آخرش مهم نیست . فشاری که باید به خودتان بیاورید تا از چشم هاتان نخواند که آن را می دانسته اید از همه بدتر است .

* * *

پاسبانی با باتوم به جان ِ مردی افتاده بود . مردم جمع شدند و پرسیدند : چه کار کرده ؟ چرا می زنیش ؟
پاسبان گفت : این فلان فلان شده نشر ِ اکاذیب پخش می کنه !

* * *

حیاط ِ خانه ی ِ ما ، سقف ِ خانه ی ِ همسایه است . اگر چاه بزنیم به جای ِ نفت یا آب به شایعات می رسیم !

* * *

ما ایرانی ها وقتی به مشکلی بر می خوریم ، آسان ترین راه را انتخاب می کنیم . وقتی سر ِ دوراهی ِ ناگزیری قرار می گیریم ، راه ِ سومی می سازیم که نه آن است و نه این . راهی که بعداً اشکالات ِ زیادی برایمان به بار خواهد آورد . زیرا این راه ِ آسان را با زیر ِ پا گذاشتن ِ " اصول " پیدا کرده ایم . آن چه ما " زرنگی " می نامیم ، در حقیقت بی انضباطی ِ مطلق است . نادیده گرفتن ِ اصول است .

* * *

استفاده از کُر در موسیقی ِ بازاری ِ ایرانی ، درست مثل ِ کاری است که تهیه کنندگان ِ فیلمفارسی می کنند : پرت کردن ِ ماشین توی ِ دره !

* * *

من " پیکان " دارم .
پس من هستم .

* * *

یکی از دوستانم ، وقتی صحبت ِ غذا پیش می آید فیلسوفانه سر تکان می دهد و می گوید : غذا خوشمزه است .
یا وقتی می خواهد کسی را حیران کند و به حیرتش بخندد ، از او می پرسد : میوه کیلویی چند است ؟!

* * *

در اندیشه ی معتقدان ِ خدا تناقض ِ عجیب و آشکاری به چشم می خورد :
اگر مردی، کودک ِ مردی دیگر را بکشد و قاضی حکم بدهد که کودک ِ مرد ِ قاتل را بکشند ، قاضی را نادان و ستمگر می شناسند . اما همین عمل را به خدا نسبت می دهند و در عین ِ حال او را دانا و دادگر می دانند .

* * *

من اگر ده تومان داشته باشم ، همه ی ِ آن را برای ِ دوستم خرج می کنم . اگر صد تومان داشته باشم ، حاضرم پنجاه تومانش را برای او خرج کنم . اگر هزار تومان داشته باشم ، صد تومانش را برای ِ او خرج می کنم . اگر ده هزار تومان داشته باشم ، دویست تومان خرج می کنم . و اگر صد هزار تومان داشته باشم ، شاید حاضر شوم پانصد تومان برای ِ او خرج کنم .
چرا این طور است ؟

* * *

پاسبانی که روی ِ صندلی ِ جلو اتوبوس کنار ِ من نشسته بود ، چنان غرق در کتاب ِ جبر ِ کلاس ِ دوم بود که به دو افسری که از در ِ جلو بالا آمدند اعتنایی نکرد و سلامی نداد .
برای ِ همین است که از " علم " خوشم می آید !

* * *

معلم شخص ِ پرگویی است که تلافی ِ بی توجهی ِ مردم را سر ِ شاگردهایش در می آورد .

* * *

یک بدبختی ِ شاعر و نویسنده ی ِ ایرانی ، این است که مردم "کار"ش را به رسمیت نمی شناسند . مردم سرودن ِ شعر و نوشتن ِ داستان و مقاله را کار حساب نمی کنند . به نظر ِ آن ها کار فقط رفتن به اداره یا ملاقات با مقامات ِ رسمی است .
بنابراین شاعر یا نویسنده ی ِ ایرانی نمی تواند به مردم بگوید :
ـ لطفاً مزاحم نشوید . کار دارم

* * *

چهار نفر داشتند توی ِ پیاده رو شوخی می کردند . و ما از پشت ِ شیشه ی ِ اتوبوس تماشاشان می کردیم .
دو تاشان دست و پای ِ یکی دیگر را که روی ِ چهارپایه ای نشسته بود می گرفتند و بلندش می کردند و چهارمی او را قلقلک می داد .
وقتی به زمینش گذاشتند ، برگشتند و به مسافران خندیدند .
موی ِ هر چهار تاشان سفید ِ سفید بود .

* * *

نویسنده ی ِ جوانی که از گمنامی ِ خود و فروش نرفتن ِ کتاب هایش سخت در رنج بود ، آگهی کرد :
" هرکس به این نشانی نامه بنویسد ، یک جلد کتاب به رایگان برایش فرستاده می شود . "
خیلی ها تقاضا کردند . و او در جواب شان می نوشت :
" چه چیز توجه تان را جلب کرده است ؟ کتاب یا رایگان بودنش ؟ اگر کتاب است ، پولش را بفرستید تا دریافت کنید . اگر نه ، یک مشت کاغذ باطله ی ِ بی ارزش به رایگان برایتان می فرستم . خواهش می کنم از دریافت ِ این بسته دلخور نشوید . مهم نیست که محتوی ِ بسته چیست . شما می خواستید رایگان باشد و رایگان است . "
یکی از خواستاران پاسخ داد :

" فرستادن ِ پول برای ِ من مهم نیست . فقط می خواهم بدانم چه تضمینی وجود دارد که در برابر ِ پول یک مشت کاغذ باطله ی ِ بی ارزش دریافت نکنم ؟! "
نویسنده ی ِ جوان ، فروش ِ کتاب از راه ِ روزنامه را برای ِ همیشه فراموش کرد .

( برگزیده از کتاب ِ یادداشت های ِ شهر ِ شلوغ / انتشارات ِ پیشگام / 1357 )












۱۳۸۵ فروردین ۱۷, پنجشنبه

آنتی نومی

آنتی نومی ؛


تقدیم به امیریحیای ِ عزیزم، به احترام ِ تاملات ِ آته ایستی اش

( شبیه ِ این گفت و گوی ِ تلفنی ، حدود ِ یک سال ِ پیش با یک " دوست " انجام شده است . )

دوست : ... آره داشتم فکر می کردم که این " بشر " چه موجود ِ کثیف و ناسپاسیه !

من : آخه چرا ؟

دوست : همین که یه ذره علم و دانش یاد می گیره ، دو کلاس که درس می خونه ، به خدای ِ خودش کافر می شه ... یکی نیس بگه آخه ای انسان ِ حقیر ، تو که هرچی عقل و سوادت بیشتر می شه باید خدا رو هم بهتر بشناسی ! ... نه ؟

من : چه عرض کنم ؟

دوست : جداً حالم به هم می خوره از آدم ِ بوگندویی که علیه ِ خدای ِ خودش شورش می کنه ، در صورتی که اگه عقل داشته باشه می تونه خدا رو ببینه ...

من : چه جوری با عقلش می تونه خدا رو ببینه ؟

دوست : با استفاده از همون برهان ِ نظم و برهان ِ علیت که تو بینش ِ اسلامی ِ دبیرستان خوندیم ... مگه یادت نیس بلاسوخته ؟!

من : یادم هست ... اما توی ِ قرون ِ وسطا، سنت آنسلم و توماس آکوییناس برهان های ِ خداشناسی ِ بهتری دارن که امروز پایه شون زده شده !

دوست : یعنی چی پایه شون زده شده ؟! چرا پرت و پلا میگی ؟ عقل ، عقله دیگه ... چه فرقی میکنه ؟

من : برداشت از عقل تو همه ی ِ دوره های ِ تاریخی یک جور نیست .بعد از قرون ِ وسطا کانت با آنتی نومی هاش نشون ...

دوست : ( عصبانی ) آنتی لومی کدوم زهرماریه ؟ ... کانت کدوم خریه ؟ حتماً اون پدرسگ ملحد بوده ؟

من : اتفاقاً به قول ِ تو اون پدرسگ خیلی هم دیندار بوده !

دوست : ( با فریاد ) یعنی تو می خوای بگی خدا وجود نداره ؟ ... آره ... درست شنیدم ؟!

من : من می خوام بگم ساحت ِ ایمان و عقل امروز از هم جداست . دیگه نمی شه خدا رو با عقل شناخت و قبول کرد ... خدا یه مساله ی ِ ایمانیه ...اگه قبولش داری تو دل ِ خودت داشته باش ، شارلاتان بازی هم درنیار .

دوست : ( با بغض ) می دونی تو از اون دسته آدمایی که قرآن میگه "تو دلشون مرض دارن " . تو ... تو ...
( از آن سوی ِ سیم صدای ِ بوق ِ ممتد می شنوم . گویا آن دوست گوشی را گذاشته است ... برای ِ همیشه . )


سرانگشت

۱۳۸۵ فروردین ۱۵, سه‌شنبه

آنتن

آنتن ؛


فی الواقع اوائل ِ کار ، دکتر " آشفته کلام " برای ما ناراضی ها لنگه کفشی بود غنیمت گرفته از بیابان . هرچه بود در مملکتی که آدم ها را به جای ِ خرهای ِ قبرسی روی ِ مین می فرستادند ، جناب ِ دکتر کتابی نوشته بود با این وسواس که نشان دهد " ما چگونه خر شدیم ؟ " ما هم که گوش های ِ درازمان دیگر در آینه جا نمی شد و از بیچارگی چاره ای نداشتیم ، دکتر و پالانش را روی ِ سرمان گذاشتیم و حسابی حلوا حلوا کردیم ... خب تا این جای ِ کار، دکتر آشفته کلام به ما خدمت کرده بود . سرنخی به دست ِ ما داده بود و تلنگری به ما زده بود . در جمع ِ دوستان زبانمان دراز بود و در میان ِ دشمنان دندانمان گراز .
اما رسوایی از جایی شروع شد که دکتر آشفته کلام ، شهوت ِ آنتن پیدا کرد و چهارنعل به طرف ِ صدا و سیما رفت . چسبید به صفحه ی ِ تلویزیون تا به نمایندگی از ما با مخالفان ِ روشنفکری و دموکراسی و غیره بحث های ِ مثلاً منطقی کند . با شلوار ِ بندی جلویشان می نشست و استدلال های ِ بندتنبانی می کرد . سوال را درست نمی فهمید ، فی الواقع از دهانش نمی افتاد ، آشفته فکر می کرد و آشفته تر حرف می زد . گذشته از آن میمیک ِ صورت و غالب ِ ژست هایش لکه ی ِ ننگی بر دامان ِ کمدی دلارته بود . مرتب جلز و ولز می کرد ؛ تا می توانست از این شاخه به آن شاخه می پرید ، جملاتش را ناتمام می گذاشت و از مواضع ِ خودش بد دفاع می کرد . چرا که شنیده بود دفاع ِ بد از حمله ی ِ خوب موثر تر است . یادتان نرود که او نماینده ی ِ ما بود .
در مقابل مخالفان ِ دکتر یعنی نماینده ی ِ ما ، نماد ِ متانت و عقلانیت بودند . مقدمات شان را خوب می چیدند و نتیجه گیری شان درست بود . داد و بیداد هم نمی کردند . آن ها به حمله ی ِ خوب معتقد بودند .
دکتر آشفته کلام در مناظراتش هیچ مبنای ِ معینی نداشت . گاه ارتودکس بود گاه لیبرال ؛ دقیقه ای مسلمان بود و لحظه ای کافر . خلاصه آن که آدم می ماند که دکتر آشفته کلام ، راستی ست که چپ کرده یا چپی ست که راست کرده !
البته زحمات ِ دکتر آشفته کلام کاملاً هم بی تاثیر نبود . " فی الواقع " او توانست نقشی را از ما در ذهن ِ جامعه ترسیم کند . از آن به بعد خواص ِ جامعه به ما می گفتند : هالو و عوام جامعه هم صدایمان می کردند : کُس خُل !

* * * * *

یک بار یکی از ما تعریف می کرد که در یک ظهر ِ عاشورا تعزیه ای دیده که در آن شمر پس از کشتن ِ امام حسین خاک بر سر می ریخته و زار زار گریه می کرده است . بعد هم پیشاپیش ِ جمعیت ِ سوگوار ، نعش ِ امام را بلند کرده و به سوی ِ امامزاده روانه شده ... تعزیه هنر ِ ملی ماست !


سرانگشت