آخوند ، روی ِ ميز تشريح

دكتری كاندر روال ِ كار ِ خود استاد بود
يک نفر آخوند را آورد و خوش تشريح كرد

قلب ِ او را يافت سنگی در سياهی چون زغال
وان تبه كار ِ سيه را لعنت و تقبيح كرد

روده اش را دركشيد و ديد ماری هولناک
نام ِ آن مار ِ دغل را سُبحه و تسبيح كرد

كلّ ِ دندانهاش را به تونل ِ وحشت فروخت
كاسبيشان بيمه كرد و ترس را تصحيح كرد

توی ِ تنبانش به جز شوق ِ زنان چيزی نديد
لاجرم افشرده اش را مايع ِ تلقيح كرد

معده اش را هم ز بسكه پُر ز گاز و باد بود
بهر ِ توليدات ِ بالن لازم و ترجيح كرد

با دو دستانش كه در كار ِ ستاندن خبره بود
قوه ی ِ آهنربا را ثابت و تصريح كرد

چون كه مغزش را گشود و چرت و پرتش را بديد
فيلمی از آن ساخت و بس خنده و تفريح كرد !


سرانگشت

ويژگی های ِ زبان ِ مخفی 3

8 ـ زبان ِ مخفی مهاجم و كنشگر ( اكتيو ) است ، زيرا هسته ی ِ معنا را هدف می گيرد . در اين زبان كمتر شاعرانگی ، نرمی ، لطافت و پذيرندگی ديده می شود . واژه ها از دو نگاه ، تيز است ؛ مانند ِ پيكان نوک تيز و مانند ِ تيغ، لب تيز و بُرنده . در زبان ِ مخفی كمتر می توان واژه ی ِ خاكستری و بينابين پيدا كرد . زبان ِ مخفی غالباً جهان را سياه و سفيد ارزيابی و نامگذاری می كند .

9 ـ تركيب ها و اصطلاح های ِ زبان ِ مخفی برای ِ مفهوم های ِ مجرد و بحث های ِ انديشگی ساخته نشده اند . اين واژه ها ( از ديد ِ ارستويی ) محمول های ِ مناسبی برای ِ‌ بار كردن ِ موضوع های ِ مجرد و ذهنی نيستند . بيشتر ِ آنها دربردارنده ی ِ مسايل ِ عينی ، احساسی و روانی ِ انسان ها هستند . به توضيح ِ صفت های ِ خوب و بد ِ انسانی و دقت در انواع ِ رابطه های ِ بشری می پردازند .

10 ـ زبان ِ مخفی ، زبانی بومی و منطقه ای است . از طرفی پيدايی ِ آن به معضلات ، زندگی ِ روزمره ، سنت و فرهنگ ِ محيط بستگی دارد و از سوی ِ ديگر چون توسط ِ رسانه های ِ رسمی (نوشتاری و سمعی ـ بصری) پشتيبانی نمی شود ، منتشر نمی گردد و در چهارچوب ِ ملی شناخته و فراگير نمی شود . خيلی وقت ها واژگان ِ اين زبان در زادگاه ِ خود ماندگار می شوند . بر اين پايه مثلاً بخشی از زبان ِ مخفی ِ بچه های ِ اهواز با بخشی از زبان ِ مخفی ِ جوانان ِ نيشابور تفاوت دارد . جالب اين كه در كلان شهرهايی مانند ِ تهران حتا محله های ِ مختلف ، زبان های ِ مختلف دارند .

11 ـ پيشه و طبقه ی ِ اجتماعی در شكل دادن به زبان ِ مخفی نقش دارد . نظاميان ، رانندگان ، پزشكان ، بوتيک داران و ... هركدام شماری واژه ی ِ مخصوص به خود را می سازند و استفاده می كنند . برخی از اين واژه ها از سطح ِ طبقه فراتر می روند و به حوزه ی ِ عمومی وارد می شوند و بعضی هم در همان طبقه ماندگار می شوند . همچنين جنوب و شمال ِ فرهنگی و جغرافيايی نيز در ساخت و كاربرد ِ زبان ِ مخفی تاثير دارد .

12 ـ در بعضی از اصطلاحات ِ زبان ِ مخفی استفاده از صنايع ِ ادبی مانند ِ استعاره ، كنايه و ... ديده می شود ؛ مثلاً " حواصيل " استعاره ای است از آدم ِ دراز قد . اين استعاره از تشبيه ِ زير نتيجه شده است :
" او همچون حواصيل دراز قد است . " در چنين جمله هايی به كار بردن ِ مشبه به ( در اينجا حواصيل ) سازنده ی ِ استعاره است .
يا " فاطی كماندو " كنايه از زنی است كه شلوغكار ، سليطه ، اهل ِ جنب و جوش و مرد صفت است .
همچنين صنعت ِ تلميح را كه اشاره به ماجرا و داستانی دارد می توان در تعدادی از واژه های ِ زبان ِ مخفی پيدا كرد . برای ِ نمونه " سگ ِ آقای ِ پتی ول " كه به معنای ِ آدم ِ پرخاشگر ، وحشی و عصبانی است اشاره دارد به داستان ِ سريال ِ كارتونی ِ مهاجران كه نخستين بار حدود ِ بيست و پنج سال ِ پيش از برنامه ی ِ كودک ِ تلويزيون پخش شد . " جان كوچولو " هم كه به معنای ِ آدم ِ چاق و تپل به كار می رود به قصه ی ِ كارتون ِ رابين هود و شخصيت ِ دستيار ِ او باز می گردد .
با دقت در واژه های ِ زبان ِ مخفی می توان صنعت های ِ ديگری را نيز مشاهده كرد .


سرانگشت

ويژگی های ِ زبان ِ مخفی 2

5 ـ واژه های ِ زبان ِ مخفی ، طول ِ عمر ِ كوتاهی دارد . ميرا است و از آنجا كه سازندگان و به كاربرندگان ِ اين زبان ، جايی ثبت و نگهداری اش نمی كنند ، در حافظه ی ِ ادبيات ِ رسمی ِ ايران ماندگار نمی شود . با اندكی دقت می توان اصطلاح هايی را به ياد آورد كه در دوره ای فراوان به كار می رفتند ولی سه ـ چهار سال ِ بعد از مُد افتادند و جای ِ خود را به ساخته های ِ به روز تر دادند . شماری از تركيب های زبان ِ مخفی ناگهان پيدا می شوند ، گل می كنند ، بر سر ِ زبان ها می افتند و پس از چندی ... فراموش می شوند ! سرشت ِ تنوع طلب ِ انسان به درستی بعد از مدتی آن اصطلاحات را كهنه و نخ نما می يابد و كنار می گذارد ؛ گاه نيز تغيير ِ يک وضعيت (اجتماعی، سياسی و ... ) باعث ِ كنار رفتن ِ واژه ای می شود ( مثلاً حدود ِ پانزده ـ شانزده سال ِ پيش كه موبايل تازه به ايران آمده بود و وسيله ای لوكس و گران قيمت شمرده می شد و تعداد ِ كمی از مردم موبايل داشتند ، نام ِ آن را " چُسی فون " گذاشته بودند ، اما حالا كه فراوان و ارزان و همه گير شده اين اصطلاح استفاده نمی شود ) بنابراين كاهش ِ بسامد ِ استفاده از واژگان ِ زبان ِ مخفی، طبيعی است اما آنچه ناپسند و درخور ِ نكوهش است بی اعتنايی و بی مبالاتی ِ نهادهای ِ رسمی همچون فرهنگستان و دانشكده های ِ ادبيات نسبت به نگهداشت و ثبت ِ اين زبان است .
زبان ِ مخفی ، بيانی غير ِ رسمی است و اهميت ِ آن بر استادان ِ ريش و سبيل دار ِ دانشكده های ِ ادبيات ِ پارسی پوشيده است . بيشتر ِ آنها جنبش ، غرش ، غنا ، پويايی ، ذوق ، ايجاز ، اصالت ، روح ِ زندگی ، اطوار و چالاكی ِ نهفته در اين زبان را درنمی يابند و با برچسب ِ " زبان ِ لات و لوت ها " طرد و نفی اش می كنند . حتا برخی فسيل ترهايشان گذشته از منع ِ كاربرد ، زبانی چنين سرشار و تيغدار را سزاوار ِ پژوهش هم نمی دانند . ( اين گرايش ِ قراضه در وبلاگ آباد هم ديده می شود )

6 ـ زبان ِ مخفی بی رودربايستی ، مستقيم و بدون ِ حاشيه به سراغ ِ پنهان ترين ، ناگفتنی ترين و اساسی ترين جنبه های وجود ِ آدمی می رود كه از آن جمله است : جنبه ی ِ جنسی . بنابراين از ويژگی های ِ زبان ِ مخفی يكی هم جنبه ی ِ سكچوال ِ آن است . در اين زبان بی محابا و رها از غل و زنجير ِ فرهنگ و زبان ِ رسمی با عضو ِ نرينه و مادينه تركيب های ِ گوناگون ساخته می شود . همچنين نام ِ بسياری از اعمال ِ جنسی در اين بيان ِ روراست به كار می رود .

7 ـ گاه ديده می شود كه زبان ِ مخفی واژه های ِ بيگانه را ( مثلاً از زبان ِ انگليسی ) وام می گيرد و در معنای ِ تازه به كار می برد . از آن جمله اند :
" اُپن" (open)به معنای ِ دختری كه بكارتش را از دست داده ، " سوپر " به معنای ِ فيلم ِ پورنو ، " كيس" (case) به معنای ِ دختر و زن ِ زيبا و خوش اندام ، " آنتن " به معنای ِ جاسوس و خبرچين .
گاه نيز واژه ی ِ بيگانه با كلمه ی ِ فارسی آميخته می شود مانند ِ : " كُس يــِـس " به معنی ِ‌ مردی كه در ارتباط با زن ها فوراً خودش را گم می كند ، " اكس باز " به معنای ِ كسی كه قرص ِ روانگردان مصرف می كند ، " به فاک رفتن" به معنای ِ به زحمت و دردسر افتادن ، " سيكيم خياری" (تركيب ِ تركی و فارسی) به معنی ِ اوضاع ِ الكی و آشفته و بی برنامه ، " ايكی ثانيه " به معنای ِ بی درنگ ، در زمان ِ بسيار كوتاه ، فوراً و ...
در پاره ای مواقع هم كلمه ی ِ فارسی در چهارچوب ِ گرامر ِ زبانی ديگر قرار می گيرد مثل ِ " تخماتيک " به معنای ِ چيز ، مطلب يا كار ِ بی ارزش و بی اصول .
در كل می توان گفت زبان ِ مخفی رو به فرهنگ ها و زبان های ِ ديگر گشوده است .

... دنباله دارد

ويژگی های ِ زبان ِ مخفی 1

چند سال قبل ، پيش از درآمدن ِ "فرهنگ ِ زبان ِ مخفی" ، در پاسخ به كنجكاوی ِ شخصی تصميم گرفتم شماری از اصطلاحات ِ جوانانه را گردآوری كنم . در اين رهگذر دفترچه ای فراهم شد كه پُر بود از كلمات ِ محفلی و كوچه ـ خيابانی ؛ واژگانی كه بيرون از گنگ های ِ جوانان ، كمتر قابل ِ فهم و دستيابی بود . چندی بعد كتاب ِ زبان ِ مخفی درآمد كه متاسفانه تا امروز نديدمش اما با نگاهی به جزوه ی ِ خودم می توانم برخی ويژگی های ِ زبان ِ مخفی را شمارش كنم . ويژگی هایی كه بی گمان به اين نوشته ی ِ كوتاه ، محدود نمی شود .

1 ـ زبان ِ مخفی به شدت معطوف به معنا و رساننده ی ِ منظور ِ كاربر و بيانگر ِ هسته ی ِ بنيادين ِ خواست ِ اوست .

2 ـ موجز است . در بيشتر ِ نمونه ها عبارتی يک يا دو كلمه ای ، انبوهی از مفهوم ها ، كارها و حالت ها را با خود به همراه می آورد . مثلاً وقتی می گوييم : "ديروز خانه ی ِ فلان دوست تلپ شدم " ، بدين معناست كه با رندی ، زرنگی و اندكی شيطنت و بدجنسی خود را در خانه ی ِ دوستی مهمان كردم . دوستی كه احتمالاً آماده ی ِ پذيرايی از من نبوده يا علاقه ای به اين كار نداشته و چه بسا موقعی كه من فارغ بال در مهمانخانه اش لميده بودم و همانطور كه ته ِ دلم غنج می زده ، تخمه می شكسته ام ، او در اتاق ِ ديگر توی ِ سرش می زده و به اجداد ِ بنده و بخت ِ بدش لعنت می كرده .
می بينيد كه همه ی ِ اين كارها ، حالت ها و مفهوم ها را می شود از " تلپ شدن " بيرون آورد .

3 ـ جنسيتی است ؛ يعنی ساخته ها و قراردادهای ِ زنانه و مردانه با هم فرق دارد چون از جنسيت ِ شان رنگ و مايه می گيرد . زبان ِ مخفی ، زبانی خصوصی و در پرده است كه گويای ِ ديدگاه ، روحيه ، خواسته ، نياز ، دلمشغولی و آرزوهای ِ به كاربرندگان است . از منظر ِ جنسيتی ، واژگان زبان ِ مخفی به سه گروه بخش بندی می شود : الف ـ واژه هايی كه در ميان ِ مردان كاربرد دارد و اغلب ِ زنان آنها را نمی فهمند يا اگر بفهمند به كار نمی برند چرا كه زبان ِ حال ِ آنان نيست و نسبتی با مسايلشان ندارد . مثلاً مردان برای ِ آن كه ناتوانی و بی اهميت بودن ِ فرد ِ ديگری را نزد ِ خود بيان كنند ، می گويند : " فلانی حتا پشم ِ خايه ام نيست ! " . چنين اصطلاحی ميان ِ زنان رواج ندارد ؛ يا برای ِ اين كه نهايت ِ ترس و اضطراب ِ خود را از پيشامدی نشان دهند می گويند : " پاپيون كردم ! " . البته بايد توجه كرد كه اين تركيب ها تنها در صورت و فرم مردانه هستند وگرنه جانمايه ی ِ آنها (مثل ِ نهايت ِ ترس و بی اهميت دانستن) انسانی است و به زن و مردی وابسته نيست . همين جانمايه ها به شكلی ديگر و با واژگانی متفاوت در بين ِ زنان هم رواج دارد ، اما می توان به مورد هايی نيز اشاره كرد كه هم به لحاظ ِ فرم و هم از نظر ِ محتوا ، مردانه (يا زنانه ) هستند و وابستگی ِ تام به جنسيت دارند ؛ برای ِ نمونه اصطلاح ِ " چوب كردن " به معنای ِ برخاستن و سفت شدن ِ آلت ِ تناسلی در مردان . ب ـ واژه هایی كه ميان ِ زنان كاربرد دارد و در جهان ِ زنانه فهميده می شود . برای ِ نمونه زنان وقتی می خواهند يكی از همجنسان ِ خود را متكی به مرد ، نيازمند ِ ناز و نوازش ، ضعيف و وابسته نشان دهند ، می گويند : " فلانی توبغلی است " . ج ـ اصطلاح هايی كه كاربرد ِ آن ها ميان ِ زنان و مردان مشترک است و توسط ِ هردو گروه فهميده می شود و به كار می رود ، مثل ِ " اوشكول " ، " شاسكول " ، " اُسكـُل "‌ و " اُس " همگی به معنای ِ آدم ِ نفهم ، عقب مانده ، بی تمدن ، خنگ و ...

4 ـ برخی اصطلاحات ِ زبان ِ مخفی از زندگی ِ مدرن و ماشينی مايه می گيرد و م‍ی توان رد ِ پای ِ جلوه های ِ تكنولوژی را در آنها ديد . فراگير شدن ِ ابزارهای ِ فناوری در زندگی ِ روزمره ی ِ مردم و صنعتی شدن ِ جامعه ، از دلايل ِ ورود ِ اين تركيب ها به زبان ِ مخفی است . " فيوز پراندن " ( وابسته به دانش ِ برق ) به معنای ِ اختلال ِ حواس ، " ترمز بريدن " ( وابسته به صنعت ِ خودرو سازی ) به معنای ِ بی مهار و بی احتياط و شتابان و بی اراده و نسنجيده پيش رفتن و " هنگ كردن " ( وابسته به دانش ِ كامپيوتر ) به معنای ِ ناتوانی در تفكر و تمركز بر موضوع در اثر ِ خستگی يا پراكندگی ِ ذهن از جمله ی ِ اين نمونه هاست .

... دنباله دارد