صادق ِ زیبا کلام در گفت و گو با برنامه ی ِ تفسیر ِ خبر ِ صدای ِ آمریکا و به دنبال ِ بازنشستگی ِ شماری از استادان ِ دانشگاه های ِ ایران اعلام کرد دانشکده های ِ ایران چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب ، به ویژه در زمینه ی ِ علوم ِ انسانی در تولید ِ فکری و پژوهشی ناتوان بوده اند .
نخست باید گفت که کشف ِ این نکته از همان کرامات ِ شیخ ِ ماست که شیره را خورد و فرمود فی الواقع شیرین است ! اما این که زیباکلام در آن مصاحبه گفت " وضعیت ِ کنونی ِ دانشگاه های ِ ما مطابق با آرمان های ِ امام خمینی نیست وگرنه چرا آیت الله مصباح این همه نسبت به وضع ِ دانشگاه ها اعتراض دارند(؟!)" از نکات ِ پیچیده ای است که به جز پزشکان ِ اعصاب و روان کسی را صلاحیت ِ ورود به احوال ِ گوینده اش نیست .
زیباکلام ، نبود ِ پژوهش را در دانشکده های ِ ایران به سیستم ِ آموزشی ربط می دهد، غافل از این که در فرایند ِ پژوهش، دانشکده به تنهایی به سامان رساننده ی ِ تحقیق نیست ؛ بلکه کارآمدی ِ دانشکده با آمادگی ِ جامعه و حال و هوای ِ فرهنگی اش رابطه ای تنگاتنگ و ارگانیک دارد . پژوهشگاه ِ بی رونق، جزیی است از اجزای ِ جامعه ی ِ فرهنگ فراموش کرده و مصرف زده ... پژوهشگاه ِ سترون ،نتیجه ی ِ نگرش و رفتار ِ حکومتی کج اندیش است که در سی سال ِ اخیر بزرگترین دشمنی را با اهل ِ فرهنگ کرده است . همچنین زیباکلام غافل است از این که سیستم ها را " آدمها " می سازند ؛ آدم های ِ دانا ، هوشمند و شریف ، سیستم های ِ درست و کارآمد و بی تقلب می سازند و انسان های ِ کودن و بی سواد و بی مسوولیت، سیستم های ِ معیوب .
زیباکلام می گوید بسیاری از استادان ِ دانشکده های ِ ما، خود اهل ِ پژوهش نیستند و درست هم می گوید چرا که انقلاب ِ فرهنگی ِ دوستان ِ او ، استادان ِ محقق را از دانشگاه ها اخراج و خانه نشین کرد و به جای ِ آنها مُشتی حزب اللهی ِ بی عار و درد را به سازمان ِ آموزش ِ عالی آورد ! ساز و کار ِ استخدام ِ استاد نه تنها در سال های ِ نخستین ِ انقلاب ، بلکه در سال های ِ بعد هم گرفتار ِ گزینش های ِ امنیتی و ایدئولوژیک بود . چه ،امروزه بهترین پژوهشگران ِ ایران، بیرون از فضای ِ دانشگاه هستند و شوربختانه گرفتار ِ اولیات ِ زندگی ِ روزمره . به چشم ِ خود پژوهندگان ِ پرمایه ای را دیده ام که با فقر ِ مطلق دست و پنجه نرم می کنند؛ کسانی که هر پروژه ی ِ تحقیقی ِ آنها اگر به ثمر برسد ، می تواند پرتو ِ آگاهی بخشی بر زاویه های ِ تاریک ِ فرهنگ و تاریخ ِ ایران زمین بتاباند . کسانی که اگر بتوانند و اجازه یابند حتا یکی از پژوهش های ِ خود را چاپ کنند ، نام ِ خود را در تاریخ ِ ایران ماندگار می کنند . متاسفانه مشکل ِ بزرگ و همه روزه ی ِ این فرهیختگان، نه تامین ِ هزینه ی ِ کالاهای ِ فرهنگی جهت ِ خودسازی و بارآوری ، که دست و پا کردن ِ اجاره خانه و خوراک ِ روزانه است ! مشکل ِ بزرگ ِ آنان رسیدن به کمینه های ِ زندگی ِ انسانی است . مشکل ِ بزرگ ِ آنان تنگدستی ِ خردکننده و حقارت باری است که مجبورشان می کند در مقابل ِ هر بی قدر و بها گردن کج کنند . نفرین بر حکومت ِ جمهوری ِ اسلامی که با فرهنگ سازان ِ جامعه ی ِ ایران چنین معامله می کند ! جمهوری ِ اسلامی از روز ِ نخست بزرگترین دشمنان ِ خود را در فرهنگشهر جست و جو کرده و از هیچ تلاشی برای ِ خوار و خفیف کردن ِ آنها فروگذار نکرده است . با قدرت و امکاناتی که در دست داشته تا جایی که توانسته پهنه ی ِ فعالیت ِ آنان را محدود کرده و زمینه های ِ شکوفایی ِ شان را از میان برده است . وقتی بزرگترین دغدغه ی ِ یک اندیشمند تامین ِ معاش ِ روزانه باشد معلوم است که نمی تواند چیزی تولید کند ؛ تازه اگر هم با هزار زحمت ذهنش را از مشکلات ِ روزمره رها سازد و چیزکی خلق کند، ثمره اش موجودی توسری خورده ، گورزاد و ناتوان است .
برای ِ درک ِ این فاجعه تنها باید با طبقه ی ِ فرهنگی ِ ایران در عهد ِ جمهوری ِ اسلامی دمخور بود و نشست و برخاست کرد تا با مشاهده ی ِ اوضاع ِ زندگی ِ بسیاری از آنان خون گریست ؛ به ویژه کسانی که از یکسو ثروت ِ خانوادگی ِ چندانی ندارند و از سوی ِ دیگر نمی خواهند خود را به حکومت بفروشند . کسانی که راه ِ رذالت ، دلّالی و شیادی را بلد نیستند و تنها می خواهند خودشان باشند .
در چنین وضعیتی که بیشترینه ی ِ افراد ِ فرهنگ ساز ِ ایران ، در تنگنای ِ معاش افتاده و گرفتار ِ فراهم آوردن ِ پیش ِ پا افتاده ترین لوازم ِ زندگی اند ، روشن است که نظریه و دیدگاه ِ جدیدی تولید نمی شود .
از سوی ِ دیگر مگر در نظام ِ آموزش ِ عالی ِ ایران چه اندازه بودجه برای ِ پژوهش در نظر گرفته شده که تک و توک استادان ِ با انگیزه و اهل ِ تحقیق از آن برای ِ ساماندهی ِ کارشان استفاده کنند ؟ و از همه ی ِ اینها مهم تر ، به فرض که پژوهندگان ِ ایرانی تئوری ها و دیدگاه های ِ تازه ای را در حوزه ی ِ علوم ِ انسانی بیافرینند ، در این محیط ِ خفقان زده و آزادی ستیز کجا می توانند آن را عرضه کنند و به بحث بگذارند ؟ لابد در زندان ِ اوین ! شوخی می کنید آقای ِ زیباکلام ؟ کی می خواهید گواه ِ صادق ِ زمانه ی ِ خود باشید ؟ چرا به مصیبتی که بر اهل ِ فرهنگ ِ ایران می رود اشاره نمی کنید ؟ ... نبود ِ آزادی ، همان درد ِ بزرگی است که جامعه ی ِ ایران قرن هاست از آن رنج می برد . در غیاب ِ آزادی ، همه ی ِ کوشش ها پوچ اند و همه ی ِ دلالت ها ، باطل . این آزادی کشی در سی سال ِ اخیر به بالاترین حد ِ خود در دوران ِ معاصر رسیده .
در همان مصاحبه ، صادق ِ زیباکلام ادعا می کند استادانی که اخیراً به ناگزیر بازنشسته شدند ، نه تنها منتقد ِ نظام نیستند بلکه از پشتیبانان ِ حکومت به شمار می آیند و برای ِ تایید ِ سخنش دکتر داوری ِ اردکانی را نمونه می آورد .
به نظر ِ من به هنگام ِ بررسی ِ یک واقعیت باید تمام ِ آن را مورد ِ توجه قرار داد ، نه این که بخشی را بازگو کرد و قسمتی را پنهان نمود . آری ، این سخن درست است که دکتر داوری ِ اردکانی نه تنها مدافع ِ نظام که از تئوریسین های ِ آن است اما در این بازنشستگی ِ اجباری که دکتر داوری تنها نبود . استادان ِ دیگری هم بودند که کم یا بیش منتقد ِ نظام هستند .
ساده لوحی است اگر تصور کنیم جمهوری ِ اسلامی امثال ِ داوری ِ اردکانی را از کار بیکار و خانه نشین کرده است . آنها قبل از این تصفیه با حکومت هماهنگ و از قضیه مطلع بوده اند ؛ اصلاً چه بسا خودشان طرح ِ مزبور را به حکومت پیشنهاد کرده باشند ! آنان پس از بازنشستگی هم بر اوضاع ِ دانشگاه ها نظارت خواهند داشت یا حداقل در پژوهشکده های ِ دولتی انجام ِ وظیفه خواهند کرد و حقوق های ِ کلان خواهند گرفت . مساله ی ِ اصلی این است که حکومت از این استادان ِ خودی و استادان ِ خاموش به عنوان ِ سپری برای ِ بیرون راندن ِ استادان ِ غیر ِ خودی و معترض استفاده کرده است . در حقیقت هدف ِ اصلی ، حذف ِ استادان ِ منتقد بوده است ، نه بازنشسته کردن ِ استادان ِ انقلابی و این یکی دیگر از فریبکاری های ِ جمهوری ِ اسلامی است . بی گمان استادان ِ منتقد پس از بازنشانده شدن در هیچ مرکز ِ تحقیقی به کار گماشته نخواهند شد و اوضاع ِ اقتصادی ِ شان کم کم به سمت ِ تهیدستی پیش می رود .
به یاد ِ یک فیلم ِ پلیسی افتادم که در آن قاتل ، جنایت های ِ خود را به شکلی معیّن و به ترتیب ِ حروف ِ الفبا جلو می برد . در پایان ِ داستان کارآگاه فهمید که از میان ِ قربانیان تنها یکی از آنان هدف ِ اصلی بوده است و بقیه تنها بدین دلیل انتخاب شدند که یک روند ِ ساختگی را ایجاد کنند . روند ِ منظمی که تنها خاصیتش رد گم کردن بوده است !
سرانگشت
نخست باید گفت که کشف ِ این نکته از همان کرامات ِ شیخ ِ ماست که شیره را خورد و فرمود فی الواقع شیرین است ! اما این که زیباکلام در آن مصاحبه گفت " وضعیت ِ کنونی ِ دانشگاه های ِ ما مطابق با آرمان های ِ امام خمینی نیست وگرنه چرا آیت الله مصباح این همه نسبت به وضع ِ دانشگاه ها اعتراض دارند(؟!)" از نکات ِ پیچیده ای است که به جز پزشکان ِ اعصاب و روان کسی را صلاحیت ِ ورود به احوال ِ گوینده اش نیست .
زیباکلام ، نبود ِ پژوهش را در دانشکده های ِ ایران به سیستم ِ آموزشی ربط می دهد، غافل از این که در فرایند ِ پژوهش، دانشکده به تنهایی به سامان رساننده ی ِ تحقیق نیست ؛ بلکه کارآمدی ِ دانشکده با آمادگی ِ جامعه و حال و هوای ِ فرهنگی اش رابطه ای تنگاتنگ و ارگانیک دارد . پژوهشگاه ِ بی رونق، جزیی است از اجزای ِ جامعه ی ِ فرهنگ فراموش کرده و مصرف زده ... پژوهشگاه ِ سترون ،نتیجه ی ِ نگرش و رفتار ِ حکومتی کج اندیش است که در سی سال ِ اخیر بزرگترین دشمنی را با اهل ِ فرهنگ کرده است . همچنین زیباکلام غافل است از این که سیستم ها را " آدمها " می سازند ؛ آدم های ِ دانا ، هوشمند و شریف ، سیستم های ِ درست و کارآمد و بی تقلب می سازند و انسان های ِ کودن و بی سواد و بی مسوولیت، سیستم های ِ معیوب .
زیباکلام می گوید بسیاری از استادان ِ دانشکده های ِ ما، خود اهل ِ پژوهش نیستند و درست هم می گوید چرا که انقلاب ِ فرهنگی ِ دوستان ِ او ، استادان ِ محقق را از دانشگاه ها اخراج و خانه نشین کرد و به جای ِ آنها مُشتی حزب اللهی ِ بی عار و درد را به سازمان ِ آموزش ِ عالی آورد ! ساز و کار ِ استخدام ِ استاد نه تنها در سال های ِ نخستین ِ انقلاب ، بلکه در سال های ِ بعد هم گرفتار ِ گزینش های ِ امنیتی و ایدئولوژیک بود . چه ،امروزه بهترین پژوهشگران ِ ایران، بیرون از فضای ِ دانشگاه هستند و شوربختانه گرفتار ِ اولیات ِ زندگی ِ روزمره . به چشم ِ خود پژوهندگان ِ پرمایه ای را دیده ام که با فقر ِ مطلق دست و پنجه نرم می کنند؛ کسانی که هر پروژه ی ِ تحقیقی ِ آنها اگر به ثمر برسد ، می تواند پرتو ِ آگاهی بخشی بر زاویه های ِ تاریک ِ فرهنگ و تاریخ ِ ایران زمین بتاباند . کسانی که اگر بتوانند و اجازه یابند حتا یکی از پژوهش های ِ خود را چاپ کنند ، نام ِ خود را در تاریخ ِ ایران ماندگار می کنند . متاسفانه مشکل ِ بزرگ و همه روزه ی ِ این فرهیختگان، نه تامین ِ هزینه ی ِ کالاهای ِ فرهنگی جهت ِ خودسازی و بارآوری ، که دست و پا کردن ِ اجاره خانه و خوراک ِ روزانه است ! مشکل ِ بزرگ ِ آنان رسیدن به کمینه های ِ زندگی ِ انسانی است . مشکل ِ بزرگ ِ آنان تنگدستی ِ خردکننده و حقارت باری است که مجبورشان می کند در مقابل ِ هر بی قدر و بها گردن کج کنند . نفرین بر حکومت ِ جمهوری ِ اسلامی که با فرهنگ سازان ِ جامعه ی ِ ایران چنین معامله می کند ! جمهوری ِ اسلامی از روز ِ نخست بزرگترین دشمنان ِ خود را در فرهنگشهر جست و جو کرده و از هیچ تلاشی برای ِ خوار و خفیف کردن ِ آنها فروگذار نکرده است . با قدرت و امکاناتی که در دست داشته تا جایی که توانسته پهنه ی ِ فعالیت ِ آنان را محدود کرده و زمینه های ِ شکوفایی ِ شان را از میان برده است . وقتی بزرگترین دغدغه ی ِ یک اندیشمند تامین ِ معاش ِ روزانه باشد معلوم است که نمی تواند چیزی تولید کند ؛ تازه اگر هم با هزار زحمت ذهنش را از مشکلات ِ روزمره رها سازد و چیزکی خلق کند، ثمره اش موجودی توسری خورده ، گورزاد و ناتوان است .
برای ِ درک ِ این فاجعه تنها باید با طبقه ی ِ فرهنگی ِ ایران در عهد ِ جمهوری ِ اسلامی دمخور بود و نشست و برخاست کرد تا با مشاهده ی ِ اوضاع ِ زندگی ِ بسیاری از آنان خون گریست ؛ به ویژه کسانی که از یکسو ثروت ِ خانوادگی ِ چندانی ندارند و از سوی ِ دیگر نمی خواهند خود را به حکومت بفروشند . کسانی که راه ِ رذالت ، دلّالی و شیادی را بلد نیستند و تنها می خواهند خودشان باشند .
در چنین وضعیتی که بیشترینه ی ِ افراد ِ فرهنگ ساز ِ ایران ، در تنگنای ِ معاش افتاده و گرفتار ِ فراهم آوردن ِ پیش ِ پا افتاده ترین لوازم ِ زندگی اند ، روشن است که نظریه و دیدگاه ِ جدیدی تولید نمی شود .
از سوی ِ دیگر مگر در نظام ِ آموزش ِ عالی ِ ایران چه اندازه بودجه برای ِ پژوهش در نظر گرفته شده که تک و توک استادان ِ با انگیزه و اهل ِ تحقیق از آن برای ِ ساماندهی ِ کارشان استفاده کنند ؟ و از همه ی ِ اینها مهم تر ، به فرض که پژوهندگان ِ ایرانی تئوری ها و دیدگاه های ِ تازه ای را در حوزه ی ِ علوم ِ انسانی بیافرینند ، در این محیط ِ خفقان زده و آزادی ستیز کجا می توانند آن را عرضه کنند و به بحث بگذارند ؟ لابد در زندان ِ اوین ! شوخی می کنید آقای ِ زیباکلام ؟ کی می خواهید گواه ِ صادق ِ زمانه ی ِ خود باشید ؟ چرا به مصیبتی که بر اهل ِ فرهنگ ِ ایران می رود اشاره نمی کنید ؟ ... نبود ِ آزادی ، همان درد ِ بزرگی است که جامعه ی ِ ایران قرن هاست از آن رنج می برد . در غیاب ِ آزادی ، همه ی ِ کوشش ها پوچ اند و همه ی ِ دلالت ها ، باطل . این آزادی کشی در سی سال ِ اخیر به بالاترین حد ِ خود در دوران ِ معاصر رسیده .
در همان مصاحبه ، صادق ِ زیباکلام ادعا می کند استادانی که اخیراً به ناگزیر بازنشسته شدند ، نه تنها منتقد ِ نظام نیستند بلکه از پشتیبانان ِ حکومت به شمار می آیند و برای ِ تایید ِ سخنش دکتر داوری ِ اردکانی را نمونه می آورد .
به نظر ِ من به هنگام ِ بررسی ِ یک واقعیت باید تمام ِ آن را مورد ِ توجه قرار داد ، نه این که بخشی را بازگو کرد و قسمتی را پنهان نمود . آری ، این سخن درست است که دکتر داوری ِ اردکانی نه تنها مدافع ِ نظام که از تئوریسین های ِ آن است اما در این بازنشستگی ِ اجباری که دکتر داوری تنها نبود . استادان ِ دیگری هم بودند که کم یا بیش منتقد ِ نظام هستند .
ساده لوحی است اگر تصور کنیم جمهوری ِ اسلامی امثال ِ داوری ِ اردکانی را از کار بیکار و خانه نشین کرده است . آنها قبل از این تصفیه با حکومت هماهنگ و از قضیه مطلع بوده اند ؛ اصلاً چه بسا خودشان طرح ِ مزبور را به حکومت پیشنهاد کرده باشند ! آنان پس از بازنشستگی هم بر اوضاع ِ دانشگاه ها نظارت خواهند داشت یا حداقل در پژوهشکده های ِ دولتی انجام ِ وظیفه خواهند کرد و حقوق های ِ کلان خواهند گرفت . مساله ی ِ اصلی این است که حکومت از این استادان ِ خودی و استادان ِ خاموش به عنوان ِ سپری برای ِ بیرون راندن ِ استادان ِ غیر ِ خودی و معترض استفاده کرده است . در حقیقت هدف ِ اصلی ، حذف ِ استادان ِ منتقد بوده است ، نه بازنشسته کردن ِ استادان ِ انقلابی و این یکی دیگر از فریبکاری های ِ جمهوری ِ اسلامی است . بی گمان استادان ِ منتقد پس از بازنشانده شدن در هیچ مرکز ِ تحقیقی به کار گماشته نخواهند شد و اوضاع ِ اقتصادی ِ شان کم کم به سمت ِ تهیدستی پیش می رود .
به یاد ِ یک فیلم ِ پلیسی افتادم که در آن قاتل ، جنایت های ِ خود را به شکلی معیّن و به ترتیب ِ حروف ِ الفبا جلو می برد . در پایان ِ داستان کارآگاه فهمید که از میان ِ قربانیان تنها یکی از آنان هدف ِ اصلی بوده است و بقیه تنها بدین دلیل انتخاب شدند که یک روند ِ ساختگی را ایجاد کنند . روند ِ منظمی که تنها خاصیتش رد گم کردن بوده است !
سرانگشت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر