کوچ ِ بنفشه ها

مخلوق ِ عزیز، من را به بازی ِ نمی دانم چی دعوت کرده . گویا قرار است ترانه ها و موسیقی های ِ محبوب و منفورمان را ردیف کنیم . اجازه بدهید از آنجا که نغمه های ِ ناخوشایند بسیار است فقط به دو نمونه بسنده کنم .

1 ـ خمینی ای امام ... به خاطر ِ دروغ های ِ شرم آور ِ شعرش ؛ یاوه هایی مثل ِ : " مظهر ِ شرف" ، " چون نجات ِ انسان شعار ِ توست ، مرگ ِ در راه ِ حق افتخار ِ توست " که با صد من سریش به خمینی نمی چسبد .

2 ـ یار ِ دبستانی ِ من ... به دلیل ِ شعر ِ مبتذل و بی هویتش .

به نظرم اولی مشابه ِ پیرمرد ِ خنزر پنزری ِ بوف ِ کور و کابوس ِ سی ساله ی ِ آزادگان ِ ایران است ؛ دومی هم لکاته ی ِ همان داستان است که به آسانی از سوی ِ بیدادگران مصادره می شود ( همچنان که شد!) .

حالا برویم سراغ ِ موسیقی های ِ خوشایند :

موسیقی ِ ایرانی :

1 ـ نخست باید ارج نهاد به شاعر ِ ملی ، عارف ِ قزوینی که سروده ها و آهنگهایش باعث شد تا تصنیف از صورت ِ یک مقوله ی ِ مسخره و پیش ِ پا افتاده بیرون بیاید و دیگر در وصف ِ ببری خان گربه ی ِ ناصرالدین شاه و عمله ی ِ خلوت ِ سلطانی سروده نشود . بصیرت ِ عارف ِ قزوینی به ترانه ارزش ِ هنری ، فکری و اجتماعی داد .

2 ـ تقریباً اکثر ِ ساخته های ِ استاد ِ فقید علی ِ تجویدی را دوست دارم . به ویژه " آشفته حالی "(این همه آشفته حالی ، این همه نازک خیالی، ای به دوش افکنده گیسو ، از تو دارم ، از تو دارم) و " آتش ِ کاروان " هر دو با صدای ِ دلکش ؛اولی با شعر ِ رحیم ِ معینی ِ کرمانشاهی و دومی با تصنیفی از بیژن ِ ترقی .

بیشتر ِ ساخته های ِ مهندس همایون ِ خرم شورانگیز و دلنشین است . " غوغای ِ ستارگان " با صدای ِ پروین و شعر ِ کریم ِ فکور ، " اشک ِ من هویدا شد " با صدای ِ مرضیه و شعر ِ بیژن ِ ترقی ، " تو ای پری کجایی " با شعر ِ سایه و صدای ِ قوامی ِ فاخته ای و " از آن شبی که برنگشتی " با صدای ِ الاهه و شعر ِ کریم ِ فکور از جمله آثار ِ اوست .

3 ـ " آتش ِ دل " و " رنگهای ِ طبیعت" هر دو ساخته ی ِ عبدالحسین ِ برازنده و با صدای ِ تاج ِ اصفهانی . شعر ِ اولی از سالک ، دومی هم احتمالاً از اوست .

4 ـ " مرا عاشقی شیدا ، فارغ از دنیا ، تو کردی ، تو کردی " با شعر ِ منیره طاها ، آهنگ ِ علی تجویدی و صدای ِ بنان . همچنین "ساغرم شکست ای ساقی " با صدای ِ مرضیه ، آهنگ ِ همایون ِ خرم و شعر ِ معینی ِ کرمانشاهی . نیز تصنیف ِ " دستی نگیرد دست ِ من " با صدای ِ پوران (آهنگساز؟، شاعر؟) ، " بوی ِ جوی ِ مولیان آید همی " بر روی ِ چکامه ی ِ رودکی و با همخوانی ِ مرضیه و بنان ، از دیگر تصنیف های ِ دو صدایی "فارغ از دگران" با صدای ِ دلکش و عارف .

5 ـ " آن که دلم را برده خدایا ... زندگی ام را کرده تبه کو ؟ " با صدای ِ مهستی و موسیقی ِ پرویز ِ یاحقی ( احتمالاً شعر از بیژن ِ ترقی ) و نیز " چون گل همراه ِ نسیم " ، آهنگ از همایون ِ خرم و خواننده مهستی . همچنین تصنیف ِ " طاووس " ساخته ی ِ پرویز ِ یاحقی ، با شعری از معینی ِ کرمانشاهی و آوای ِ مرضیه.

6 ـ دریغ است اگر از ذوق ِ آهنگسازی ِ جهانبخش ِ پازوکی و مجید ِ وفادار یادی نکنم . از اولی که خستگی ناپذیر و تمام نشدنی است " من تو را آسان نیاوردم به دست " (گلپایگانی) ، ماهیگیر (مازیار) و از دومی "مرا ببوس" (گلنراقی) و "عاشقم من " (دلکش) در حافظه ی موسیقی ِ ایران باقی است .

اپرا و آهنگسازان ِ غربی :

1 ـ پوچینی ِ شگفت انگیز ، ناگهان مرا به دنیای ِ اپرا پرتاب کرد . هرگز آن لحظه را فراموش نمی کنم که بدون ِ هیچ آشنایی ، مسحور ِ صدای ِ پاواروتی شدم که داشت یکی از قطعات ِ پوچینی را می خواند . بعد از آن اپرا را دنبال کردم . "توسکا " ، "بی خانمان ها " و به ویژه " توراندخت " از اپراهای ِ شنیدنی ِ پوچینی و نمودار ِ ذوق ِ سرشار ِ این آهنگساز ِ ایتالیایی است .

2 ـ ژرژ بیژه با اپرای ِ " کارمن" بیداد می کند به خصوص که ماریا کالاس آن را بخواند . همچنین اپرای ِ " نـُرما " اثر ِ بلینی بسیار زیبا است .

3 ـ از آهنگسازان ِ غربی ، قطعات ِ ادوارد گریک و موزل را هم دوست دارم .

موسیقی ِ پاپ ِ ایرانی :

به نظر ِ من از نظر ِ کیفی در این حوزه بهترین کارها را چهار نفر خوانده اند ؛ فرهاد ، گوگوش ، ابی ، داریوش .
1 ـ ترانه ی ِ " کوچ ِ بنفشه ها" با صدای ِ فرهاد و شعر ِ ساده ، زیبا و تکان دهنده ی ِ دکتر شفیعی ِ کدکنی .
" در روزهای ِ آخر ِ اسفند ... در نیمروز ِ روشن ... وقتی بنفشه ها را ... با برگ و ریشه و پیوند و خاک ... در جعبه های ِ کوچک ِ چوبین ،جای می دهند ... جوی ِ هزار ، زمزمه ی ِ درد و انتظار ، در سینه می خروشد و بر گونه ها روان ... ای کاش آدمی وطنش را همچون بنفشه ها می شد با خود ببرد هرکجا که خواست ! ... در روشنایی ِ باران ، در آفتاب ِ پاک ...در روزهای ِ آخر ِ اسفند... " .
همچنین از دیگر ساخته ها و خوانده های ِ فرهاد است ترانه ی ِ "برف " با شعر ِ نیما یوشیج و " گرم و زنده بر شن های ِ تابستان زندگی را بدرود خواهم گفت ..." از فریدون ِ رهنما و " مرد ِ تنها " با آهنگ ِ اسفندیار ِ منفرد زاده و شعر ِ شهیار ِ قنبری .

2 ـ "نگاه کن من چه بی پروا، چه بی پروا به فصل ِ قصه های ِ کهنه می تازم ..." ساخته ی ِ واروژان ، با ترانه ی ِ زویا زاکاریان و صدای ِ گوگوش . همچنین ترانه ی ِ "سقف" با صدای ِ گوگوش و "شب ِ سپید " با آهنگ ِ مهرداد ِ آسمانی و شعر ِ شهیارِ قنبری و باز هم گوگوش . " کمکم کن " و " پل " با آهنگ هایی از واروژان و شعرهایی از ایرج ِ جنتی ِ عطایی .

3 ـ " نیاز " ساخته ی ِ منفرد زاده ، با ترانه ای از شهیار ِ قنبری و صدای ِ فریدون ِ فروغی . همچنین " باران ِ غزل " با صدای ِ رامش ، ساخته ی ِ فرید زلاند با شعری از ایرج ِ جنتی ِ عطایی که به نظر ِ من بهترین ترانه سرای ِ کل ِ تاریخ ِ موسیقی ِ ایران است .

4 ـ بابک ِ بیات برای ِ من تکرار نشدنی است . اگرچه آهنگ های ِ بی کلام و موسیقی های ِ فیلمش را بیشتر دوست دارم اما از میان ِ ترانه هایش می توانم "بن بست" ، " عروسک ِ قصه ی ِ من " و " فریاد زیر ِ آب " را با صدای ِ داریوش و شعر ِ ایرج ِ جنتی ِ عطایی نام ببرم . همچنین "خرجین " با صدای ِ ابی و شعر جنتی عطایی و " رهایی " (کفتر ِ کشته پروندن نداره ... رو خاک و خونا کشوندن نداره) با صدای ِ داریوش و شعر ِ مسعود ِ امینی .

5 ـ " عشق " ساخته ی ِ فرید ِ زلاند و "سال ِ دو هزار " ساخته ی ِ منوچهر ِ چشم آذر هر دو با ترانه هایی ماندگار از اردلان ِ سرفراز و صدای ِ داریوش . همچنین "بوی ِ گندم" ساخته ی ِ واروژان و با شعر ِ شهیار ِ قنبری . خوشبختانه موسیقی ِ پاپ این امکان را به ترانه سرایان داد که وارد ِ پهنه های ِ جدید بشوند . بوی ِ گندم درباره ی ِ رابطه ی ِ استثمارکننده و استثمارشونده و سال ِ دوهزار در باب ِ سلطه ی ِ ماشینیزم بر انسان سخن می گوید . نیز ترانه ی ِ عشق تصویر ِ تازه ای از این موضوع پیش می نهد .


6 ـ " گل ِ سپید" ترانه ای از محمد ِ نوری با آهنگ ِ ناصر ِ حسینی و شعر ِ نیاز ِ کرمانی . " چرا از دوست داشتنم ... با تو حرفی نزنم ... که از این آتش ِ تب داره می سوزه تنم " ترانه ای با صدای ِ گیتی . " گل ِ یخ " ساخته و با صدای ِ کورش ِ یغمایی ، " مثال ِ تور ِ ماهی ها " با صدای ِ ویگن و "دریاچه ی ِ نور" با صدای ِ عارف هر دو از ساخته های ِ پرویز ِ مقصدی . همچنین ترانه ی ِ زیبای ِ " گل ِ خزان ندیده " با آهنگ ِ سورن و ترانه ی ِ تیمورتاش .

7 ـ نقش ِ پرویز ِ مقصدی ، واروژان و فرید ِ زلاند در ارتقای ِ کیفیت ِ موسیقی ِ پاپ ِ ایران انکار ناشدنی است .

8 ـ "خلیج ِ فارس " آهنگ ِ بی نظیری است از محمد ِ شمس با شعری از عادل ِ حسنی و با صدای ِ ابی . قطعه ی ِ " شوکا" نیز از کارهای ِ شنیدنی ِ محمد ِ شمس است . همچنین است "هزار و یکشب " با شعر ِ اردلان ِ سرفراز و آهنگ ِ زلاند ، "درخت" ساخته ی ِ سیاوش ِ قمیشی ، با ترانه ی ِ جنتی ِ عطایی و "میلاد " با شعر و آهنگ ِ لقمان ِ ادهمی همگی از ابی .

موسیقی ِ پاپ ِ غربی :

در این زمینه کمتر شنیده ام . برخی کارهای ِ کریس دی برگ ، لئونارد کوهن و سلین دیون را دوست دارم ؛ اما گیراترین ِ آنها برای ِ من دیوید گیلمور است . با گیتارش لحظات ِ درخشانی خلق می کند .

پس از نگارش :

با فروتنی نویسندگان ِ وبلاگ های ِ زیر را به بازی فرا می خوانم :

امین ، آریا برزن ِ زاگرسی ، جادی ، فردای ِ روشن ، نانا ، ملاحسنی ، راز و ناصر ِ خالدیان

سرانگشت

پی نوشت : در همین زمینه می توانید بخوانید :

ترانه های ِ درخواستی ـ نوشته ی ِ امین