دی اچ لارنس و فریاد ِ برهنگان زیر ِ باران

(این یادداشت در کش و قوس ِ دیدن ِ فیلم ِ «لیدی چترلی» ساخته ی ِ پاسکاله فرن نوشته شد.)

نوشته‌های ِ دی اچ لارنس (1930 – 1885) از جمله «معشوق ِ لیدی چترلی» طغیانی همه جانبه علیه ِ تمام ِ قید و بندها است. به شخصه نویسنده‌ای را نمی‌شناسم که همچون لارنس این همه مشتاق ِ شکستن ِ تابوها و تا این اندازه ستایشگر ِ آزادی ِ مطلق ِ بشر باشد. ظهور ِ او در عالم ِ ادبیات، آن هم در اوایل ِ قرن ِ بیستم ِ میلادی به راستی ظهور ِ پدیده‌ای منحصر به فرد بوده است. افکارش خواب‌های ِ چندین هزارساله را برآشفته و در نظام های ِ مسلط و سرکوبگر تَرَک ایجاد کرده است.

از نظر ِ لارنس سعادت و نیکبختی یعنی رهایی ِ مطلق؛ رهایی از همه ی ِ سنت‌ها و هرآنچه از پیشینیان به ما رسیده است و نیندیشیده وارد ِ زندگی‌ شده است. سنت ِ متورمی که زمینه‌ساز ِ افسردگی، احساس ِ گناه، احساس ِ پوچی، رکود، عرفان، رهبانیت و در یک کلام زمینه‌ساز ِ خفه کردن ِ زندگی شده. از نگاه ِ او مذهب، اخلاق ِ دینی، قراردادهای ِ اجتماعی از جمله ازدواج، جبر ِ تاریخی و جغرافیایی، احساس ِ گناه، کاست ها و طبقات ِ اجتماعی و … نابودگر ِ سوائق ِ انسانی و از بین برنده ی ِ آزادی، خوشی، کامیابی و شادمانی است. در آثار ِ وی غریزه ی ِ جنسی به عنوان ِ سرمنشاء حیات و هستی و زایش، تحسین بلکه تقدیس می شود. لمس ِ تن و زیبا انگاری ِ بدن ِ انسان، به ویژه شرم زدایی از آلت ِ تناسلی ِ زن و مرد برای ِ لارنس در اولویت قرار دارد. گویا لارنس آمده تا آگاهانه برگ‌های ِ انجیر را از پیش و پس ِ آدمی کنار بزند و به این استتار ِ حاکی از شرم پایان دهد. کش و واکش های ِ جنسی در توصیف های ِ این نویسنده بیش از آنکه نشانگر ِ هیجانات ِ پورنوگرافیک باشد، بیانگر ِ پیوندی عمیق، رابطه‌ای سازنده، احساسی صمیمانه و رفاقتی مَحبت آمیز بین ِ دو انسان است. ارگاسم ِ واقعی در نگاه ِ لارنس، ارگاسم ِ همزمان ِ تن و روح است؛ معنویت و جسمیت به هیچ وجه از هم جدا نیست. به بیان ِ دیگر رهایی ِ تن منجر به رهایی ِ ذهن می‌شود و رهایی ِ ذهن، آزادی ِ تن را نتیجه می دهد. همچنین کاتارسیس اگر برایِ پیشینیان چیزی از مقوله ی ِ خلسه بود برای ِ لارنس آن است که انسان، برهنه زیرِ باران بدود و عقده‌های ِ فرو خورده اش را فریاد بکشد. دی اچ لارنس را باید همچون نیچه در شمار ِ آری گویان به زندگی جای داد.

نظر ِ لارنس درباره ی ِ صنعت، منفی است و دیدگاهی ضد ِ صنعتی دارد. صنعت هرچه هم پیشرفته باشد از نظر ِ او مصنوع است و در برابر ِ خروش ِ اصیل ِ طبیعت، ناتوان و معلول. علاوه بر آن صنعت ابزار ِ ایجاد ِ نابرابری ِ اقتصادی و بازتولیدکننده ی ِ نظام های ِ طبقاتی ِ کهن است.

اگرچه همان‌طور که گفته شد لارنس غریزه ی ِ جنسی را سرمنشاء حیات می‌داند اما عمیق‌تر از آن است که هستی ِ بشر را تنها به این مولفه فروبکاهد و مغلوب ِ رؤیاپردازی ِ جنسی شود. او می‌داند که برای ِ «مرد» هیچ چیز جای ِ «تنهایی» را نمی گیرد. می‌داند که بزرگترین معشوقه ی ِ مردان، تنهایی است. احساس ِ رهایی برای ِ مردان (به ویژه مردانی که نیمه ی ِ زنانه ی ِ خود را کشف کرده اند) در فضای ِ بیکران ِ تنهایی متعین می شود. می‌داند که لذت ِ مدام، از میان برنده ی ِ لذت است و مستقرکننده ی ِ خفقان.

لارنس در جنگل ِ اسرارآمیزی که هماهنگ با وجود ِ آدمی است، به دنبال ِ یک تکه آسمان ِ روشن، یک وجب خاک ِ خوب و زنی است که گهگاه به دیدار می آید.

سرانگشت