متاسفانه فرهنگ و نوشته هایی که امروز در دانشگاه های ِ ایران معرفی ، تبلیغ و تدریس می شود در خود نشانی از روشنگری ندارد . این آثار حتا اگر غربی باشد یا به خامه ی ِ متفکران ِ متالّه ( غرق در الاهیات ) یا به دست ِ فیلسوفان ِ جزم اندیش نوشته شده است . آنچه جایش خالی است آزادی دوستی ، چالش ِ مذهب ، به پرسش گرفتن ِ دگم ها و نقد ِ استبداد است .
چندی پیش در یک سالنامه ی ِ قدیمی که روزنامه ی ِ اطلاعات به سال 1342 خورشیدی منتشر کرده ، به خلاصه ای از رمان ِ " جزیره ی ِ پنگوئن ها " نوشته ی ِ آناتول فرانس بر خوردم . این خلاصه را مترجم ِ کتاب ، زنده یاد محمد ِ قاضی نوشته بود . قاضی جزیره ی ِ پنگوئن ها را در شمار ِ شاهکارهای ِ ادبی آورده و نویسنده اش را به جهت ِ " روشن بینی " و " سبک ِ دلکش و سهل و ممتنع" ، " سلطان ِ نثر ِ فرانسه" نامیده بود . بعد از خواندن ِ فشرده ی ِ کتاب ، جانمایه ی ِ اثر در نگاهم عالی و شایسته ی ِ درنگ آمد . روشن بود که آن را در کتابفروشی ها نمی توان پیدا کرد؛ پس دنبالش نرفتم . زیرا می دانستم چنین کتابی پس از انقلاب ِ 57 اجازه ی ِ تجدید ِ چاپ نمی یابد . گفتنی است جزیره ی ِ پنگوئن ها نخستین بار در سال 1330 در ایران ترجمه و منتشر شده و در همان سال ها به چاپ ِ دوم رسیده است .
در اینجا نخست زندگینامه ی ِ آناتول فرانس را که محمد ِ قاضی او را " سلطان ِ نثر ِ فرانسه " نامیده از سایت ِ برندگان ِ جایزه ی ِ نوبل ِ ادبی می آورم و سپس خلاصه ی ِ رمان ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها که در سالنامه ی ِ روزنامه ی ِ اطلاعات به چاپ رسیده ... سرانگشت
زندگینامه ی ِ آناتول فرانس :
«آناتول فرانس» نويسنده و منتقد ِ بزرگ ِ فرانسوى است كه از جمله اديبان ِ برجسته و تاثيرگذار اواخر قرن ۱۹ و اوايل قرن ۲۰ فرانسه به شمار مى رود. او در سال ۱۹۲۱ جايزه ی ِ نوبل ادبى را از آن خود كرد. او از همان ابتدا روحيه اى ضد ِ مذهب داشت كه در همان آثار ِ اوليه اش عيان است. به تدريج «فرانس» به ضديت با نمادهاى بورژوازى پرداخت كه در نهايت به حمايت ِ او از حزب كمونيست ِ فرانسه منجر شد. آثار و نوشته هاى ِ او در سال ۱۹۲۱ در زمره ی ِ كتب ِ ممنوع الانتشار ِ كليساى ِ كاتوليک ايتاليا قرار گرفت.http://sharghnewspaper.com/850217/html/189720.jpg «آناتول فرانس» با نام ِ واقعى ِ «ژاک آناتول فرانسوا تيبالت» در آوريل سال ۱۸۴۴ در پاريس ديده به جهان گشود. پدرش صاحب ِ يک كتابفروشى ِ بزرگ به نام «كتابخانه ی فرانسه» بود و الهام بخش ِ اين نويسنده ی ِ بزرگ در برگزيدن ِ نام ِ مستعار ِ ادبى ِ خود شد. «فرانس» از همان اوان ِ كودكى، كتابخوان و اهل ِ مطالعه بود با اين حال در مدرسه دانش آموزى متوسط بود. او در خلال ِ دوره ی ِ دبيرستان عقايدى ضدمبلغان ِ دينى پيدا كرد كه تا آخر ِ عمر همراه او بود و حتا به مخالفت ِ شديد او با كليسا و تئورى هاى ِ مذهبى منجر شد. سال هاى ِ جوانى ِ «فرانس» همان طور كه در «كتاب ِ دوست من» مى نويسد درخوشى گذشت، با اينكه او در امتحان ِ دوم ِ دبيرستان چندين بار مردود شده بود و عاقبت در ۲۰سالگى آن را پشت سر گذاشت. او سپس مدتى را به عنوان ِ دستيار پدرش در كتابخانه فعاليت كرد و اندک زمانى را نيز نزد ِ يک انتشاراتى مشغول به كار شد. با از كارافتادگى ِ پدر، «فرانس» به مشاغل ِ گوناگونى پرداخت و مدتى را نيز به تصحيح ِ كتب گذراند. او در اين هنگام به عضويت ِ گروه شاعران ِ پارناسى درآمد و در جوامع ِ ادبى صاحب ِ شهرت شد. در سال ۱۸۷۵ روزنامه اى فرانسوى از «فرانس» براى ِ نوشتن ِ نقدهايى بر آثار ِ نويسندگان ِ معاصر دعوت به عمل آورد و او يک سال بعد اين پيشنهاد را پذيرفت و ستون ِ نقد ِ ادبى ِ خود را هفته اى يک بار منتشر كرد و تا ۳ سال نوشتن ِ اين ستون را ادامه داد كه بعدها مجموعه ی ِ ۴ جلدى ِ آن گردآورى و منتشر شد. در سال ،۱۹۷۶ «فرانس» به كمک ِ يكى از شاعران ِ برجسته ی ِ گروه به نام ِ «لوكنت دوليزل» توانست در كتابخانه ی ِ مجلس ِ فرانسه صاحب ِ شغلى شود كه ۱۴ سال به آن مشغول بود. او به اصرار ِ دوست ِ شاعر ِ خود، اولين مجموعه شعرش را در سال ِ ۱۸۷۹ به چاپ رسانيد.«فرانس» در مقام يک رمان نويس، كار خود را با نگاشتن ِ «جنايت هاى ِ سيلوستر فوبارد» به سال ۱۸۸۱ آغاز كرد. در اولين گام «فرانس» طعم موفقيت را چشيد چرا كه نثر ِ غنى و ساختار ِ قوى ِ داستان، بسيارى را به تحسين واداشت و جايزه آكادمى ِ ادبيات ِ فرانسه را براى ِ او به ارمغان آورد. او در خلال ِ سال هاى ِ ۱۸۹۷ تا ۱۹۰۱ چهار جلد رمان تحت عنوان ِ «تاريخ ِ معاصر» به رشته ی ِ تحرير درآورد. «فرانس» در سال ۱۸۹۰ از شغل ِ خود استعفا داد و در سال ۱۸۹۶ به رياست ِ آكادمى ِ ادبى ِ فرانسه انتخاب شد. سال هاى ِ آخر عمر ِ «فرانس» بيشتر در سايه ی ِ مشكلات ِ شخصى اش گذشت. همسر ِ دومش در سال ۱۹۱۰ از دنيا رفت و ۷ سال بعد دخترش «سوزان» جان ِ خود را از دست داد و در سال ۱۹۱۱ معشوقه ی ِ آمريكايى اش خودكشى كرد. او كه در اين سال ها زنان را مايه ی ِ رنج خود مى ديد در يكى از آثار ِ خود مى نويسد: «داروهاى زيادى براى به حرف آوردن زنان وجود دارد اما هيچ دوايى آنها را ساكت نخواهد كرد.» در ميان آثار برگزيده «فرانس» مى توان به «جزيره پنگوئن ها» اشاره كرد. همچنين «زندگى ِ ژاندارک»، «شورش فرشتگان» و «خدايان تشنه اند» نيز از آن جمله اند. «آناتول فرانس» در ۱۲ اكتبر ۱۹۲۴ ديده از جهان فروبست. مراسم تدفين او مملو از شخصيت هاى برجسته ی ِ حكومتى بود. نكته ی ِ جالب اينكه سخنرانى مراسم به شاعر ِ برجسته «پل والرى» محول شد و او به جاى ِ تعاريف معمول در چنين مراسمى به شدت به آثار و عقايد «فرانس» حمله كرد. [ از نوشته های ِ اوست : ]1.بالتازار2.تاتيس 3. جلد ِ صدف4. بريان پزی ِ ملكه ی ِ صبا5. زنبق ِ سرخ 6. مستی ِ خاموش ِ تفكر 7. باغ ِ اپيكور8. قضيه ی ِ كرنكوبيل9. كليسا و جمهوری10. به طرف يک عصر نوين11. سرگذشت ِ مضحک 12. بر سنگ ِ سفيد 13. جزيره ی ِ پنگوئن ها 14. هفت زن ِ ريش آبی15. زندگی ِ ژاندارک16. خدايان تشنه اند17. عصيان ِ فرشتگان 18. راه ِ افتخار19. پير ِ كوچک 20. بهار ِ زندگی
جـزیـــــره ی ِ پنـــگوئــــــن هــــــــا ( خلاصه ای از محمد ِ قاضی ) :
" چنان که گفتیم این کتاب یک تاریخ ِ پر طنز و کنایه از ملت ِ فرانسه است که از بدو ِ پیدایش ِ این ملت با توجه به افسانه ها و حکایات ِ اساطیری شروع می شود و فصل ِ آخر ِ آن نیز پیش بینی هایی درباره یِ اوج ِ سرمایه داری و نزولِ آن به وجهی عجیب و خیال انگیز می باشد . نویسنده در مقدمه ی ِ کتاب می نویسد که من می خواستم برای ِ ملت ِ پنگوئن تاریخی بنویسم اما نه به سبک و شیوه ی ِ مورخین ِ سلف . می خواستم حقایقی درباره یِ زمامداران ِ این ملت و عقاید ِ مذهبی ِ ایشان و درباره یِ توده ها که تا کنون در هر تاریخی نادیده گرفته شده اند بنگارم و به همین منظور به استادان ِ فن ِ تاریخ نویسی که در دانشگاه بر کرسی ِ استادی تکیه زده اند مراجعه کردم و قصد ِ خود را با ایشان در میان گذاشتم ولی ایشان به من گفتند که اگر می خواهم مقامم در جامعه محفوظ باشد و خللی به آزادی و زندگی ام وارد نیاید از نوشتن ِ مطالبی که ممکن است توهین به مذهب و پایه ی ِ احساسات ِ ملی باشد ، اجتناب ورزم و از تحقیقات ِ نوظهور خودداری کنم و همان مطالب را بنویسم که مورخین ِ دیگر نوشته اند . من نیز نصایح ِ پدرانه ی ِ ایشان را به کار بستم و به نوشتن ِ این تاریخ پرداختم [!].
سپس می گوید : " فرق نمی کند که من تاریخ ِ ملت ِ پنگوئن را بنویسم یا ملت ِ دیگری . زیرا تاریخ ِ ملت ها همه به هم شبیه است و صحنه های ِ آن با اختلاف ِ بسیار ناچیز در هر جا تکرار شده است . زیرا زندگی ِ هر ملتی رشته ی ِ پیوسته ای از جنایات و فلاکت ها و دیوانگی های ِ مردم ِ آن است و زندگی ِ قوم ِ پنگوئن نیز از این قاعده ی ِ کلی خارج نیست . "
فصل ِ اول از کتاب ِ اول درباره ی ِ مبادی است . سن مائل، کشیش ِ پیر ِ صد ساله که دیگر چشمش به خوبی نمی بیند به اغوای ِ شیطان قایق ِ خود را مجهز می کند و به دریا می نشیبند . توفانی مهیب برمی خیزد و قایق را با خود به سواحل ِ قطب ِ شمال می برد . فصل ِ بهار ِ قطبی و آغاز ِ عشق ِ مرغان ِ پنگوئن شروع شده است . دسته دسته مرغان بر سر ِ یخ ها و سنگ های ِ قطبی ایستاده اند و زمزمه می کنند . مائل ِ کشیش به تصور ِ این که مرغان آدمیزاد و از بت پرستان ِ شمال هستند آنان را به دین ِ مسیح در می آورد و غسل ِ تعمید می دهد . این خبر در بهشت هنگامه ای بر پا می کند و خداوند انجمنی از روحانیون و پاپ های ِ درجه اول تشکیل می دهد تا درباره ی ِ این کار ِ احمقانه ی ِ سن مائل ِ پیر ِ خرفت داوری کنند . بحثی جالب در جلسات ِ مکرر ِ انجمن ِ بهشت در می گیرد و بالاخره این راه ِ حل پیشنهاد می شود که مرغان را تبدیل به آدم کنند . به سن مائل فرمان داده می شود که به نام ِ خدا مرغان ِ قطبی را آدم کند و جزیره ی ِ ایشان را به نواحی ِ معتدله بکشد . مائل که متوجه ِ خطای ِ مضحک ِ خود شده است به اسم ِ اعظم مجهز می شود و جزیره ی مرغان ِ قطبی را با ریسمانی به دنبال ِ قایق ِ خود به نواحی ِ معتدله می کشد .
از این جا زندگی ِ انسان از بدو ِ توحش و برهنگی شروع می شود . مبادی پایان یافته است و دوره ی ِ ازمنه ی ِ قدیم آغاز می یابد . بحثی درباره ی ِ چگونگی ِ پیدایش ِ حجاب زینت بخش ِ این قسمت از کتاب است . فصلی دیگر به تجدید ِ مزارع و مبنای ِ مالکیت اختصاص دارد . سپس مجالس ِ اولیه و تشکیل ِ دولت را مورد ِ بحث قرار می دهد . داستان ِ زیبای ِ اژدهای ِ آلکا قصه ی ِ بسیار جالب ِ شیرینی است که با نتیجه ای بسیار آموزنده و عالی خاتمه می یابد . مردی شیاد و نیرومند به کمک ِ دخترکی هرجایی توطئه ای علیه ِ ملت می چینند و برای ِ او یک اژدهای ِ مصنوعی می سازند که هر شب مال و حشم ِ آن ها را به یغما می برد . عرصه بر مردم تنگ شده است . دست به دامان ِ کشیشان می زنند و علاج ِ این بلای ِ خانمانسوز را از کلیسا می خواهند . آن زن ِ هرجایی خود را دختری باکره و مقدس به کلیسا معرفی می کند و حاضر می شود که با یک کشیش ِ جوان و معصوم بنا به معتقداتی که راجع به جنگ با اژدها شایع بوده است به جنگ ِ اژدها برود . زن ِ هرجایی و پهلوان ِ یغماگر با این توطئه به کمک ِ هم اژدها را می کشند ولی به پاداش ِ این خدمت (!) بر قوم ِ پنگوئن فرمانروایی می کنند . بدین گونه نخستین سلسله ی ِ پادشاهان ِ پنگوئن به نام ِ سلسله ی ِ دراکو تشکیل می شود و دراکو به معنی ِ اژدها است . پادشاهان ِ این سلسله به یادبود ِ خدمتی که به قوم ِ پنگوئن کرده و او را از شر ِ اژدهای ِ خونخوار نجات داده بودند تاجی به شکل ِ سر ِ اژدها به سر می گذاشتند . از اینجا تاریخ ِ قرون ِ وسطی شروع می شود .
سلسله ی دراکو مثل ِ همه ی ِ پادشاهان ِ سلف خصوصیاتی دارند . یکی تمام ِ اعقاب و خویشاوندان ِ خود را می کشد تا در سلطنت بلامنازع باشد و یکی خواننده ای را به جرم ِ این که از او بهتر خوانده است به دار می آویزد . یکی لشکر به کشور ِ همسایه می کشد و شهرها و آبادی ها را خراب می کند و با خروارها غنیمت و تاراج باز می گردد و یکی چنان از دشمن شکست می خورد که از کشورش به جز اتاق خوابش جایی برای ِ او باقی نمی ماند .
آنگاه به ازمنه ی ِ جدید می رسد و به وقایع ِ انقلاب ِ فرانسه اشاره می کند . مردم در انقلاب به هیجان آمده اند و کاخ ِ پادشاهان و اماکن ِ مقدس را آتش می زنند . در این میان زن و شوهری به نام ِ آقای ِ روکن و بانو روکین که با نظری فیلسوفانه به این حرکات ِ تب آلود ِ ملت می نگریستند ، حدس می زنند که ملت بدون ِ مقدسات پابرجا نخواهد بود و بالاخره از کرده پشیمان خواهد شد و به دنبال ِ اماکن ِ مقدسی که خراب کرده است بازخواهد گشت . فوراً مشتی خاکستر و چند تکه استخوان و چند پارچه ی ِ کهنه را در میان ِ کوزه ی ِ کوچکی مخفی می کنند تا روزی که آب ها از آسیاب افتاد به نام ِ یکی از مقدسین خواب نما شوند و زیارتگاه ِ جدیدی برای ِ ملت احیا کنند . پس از آن آناتول فرانس از " ترنکو " که اسم ِ مستعاری برای ِ ناپلئون است یاد می کند و نتیجه می گیرد که این فاتح ِ نامدار جز گرسنگی و فقر و بدبختی ارمغانی برای ِ ملت نداشت و پس از آن همه کشور گشایی عاقبت مقداری از خاک ِ اصلی ِ کشور ِ خود را نیز از دست داد .
آنگاه داستانی از توطئه ی ِ سلطنت طلبان ِ فرانسه و قیام ِ آنها علیه ِ جمهوری مطرح می شود . نقش ِ خرابکارانه ی ِ کشیشان و بازرگانان متمول و اشراف زادگان و نجبا علیه ِ ملت و علیه ِ جمهوری قابل ِ توجه و دقت است .
پس از آن داستان ِ دریفوس آن افسر ِ یهودی [مطرح می شود ] که بنا به اختلاف ِ موجود بین ِ طبقات ِ بورژوازی ِ فرانسه و به خاطر ِ حفظ ِ ثروت ِ سرمایه داران در مقابل ِ خطر ِ نفوذ ِ یهودیان ، [ بی گناه متهم می شود] . دریفوس افسری بود که بی گناه متهم شد به این که اسناد ِ نظامی ِ کشور ِ فرانسه را به انگلستان فروخته و برای ِ آن کشور جاسوسی کرده است . در این قضیه ارتش در خدمت ِ سرمایه داران بود و هم او برای ِ دریفوس پرونده سازی می کرد . آناتول فرانس این قضیه را به نام ِ" پیروت " که همان دریفوس است مطرح می کند . و امیل زولا نویسنده ی ِ بزرگ ِ فرانسه را در نام ِ مستعار ِ " کلمبان " به یاری ِ او می آورد . مبارزه ی ِ کلمبان در رسوا کردن ِ دشمنان ِ پیروت به قدری جالب و قوی است که خواننده را غرق ِ تحسین می کند . کلمبان برای ِ اثبات ِ بی گناهی ِ پیروت از هیچ کوششی فروگذار نمی کند . کتک ها می خورد و توهین ها و ناسزاها می شنود ولی آخر حرف ِ خود را به کرسی می نشاند و پیروت را نجات می دهد و از او اعاده ی ِ حیثیت می کند .
کتاب ِ هفتم ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها به حکومت ِ اشرافی و بورژوازی ِ فرانسه و به افتضاحات ِ کابینه های ِ متعدد ِ آن اختصاص دارد . نقشه ی ِ این افتضاحات و این بی آبرویی ها در سالن های ِ مخصوصی که بانوان ِ متشخص اداره می کنند ریخته می شود . " هیپولیت سره " نماینده ی ِ جوان ِ مجلس ِ شورای ِ ملی که بعدها وزیر ِ پست و تلگراف می شود با دختر ِ زیبای ِ مادام کلارانس ازدواج می کند . " الین " شوهرش را فریب می دهد و با نخست وزیر ِ جوان به نام ِ " ویزیز " روابط ِ نامشروعی پیدا می کند . تمام ِ کارهای ِ سیاسی و اداری ِ کشور تحت الشعاع ِ این عشقبازی قرار می گیرد . دولت با همین حرکات ِ جلف و سبک و پرداختن به چنین امور ِ سرسری و بیهوده چنان به خواب ِ خرگوشی فرو می رود که در اولین نایره ی ِ جنگ ِ جهانگیر ِ اول غافلگیر می شود و دشمن کشور را اشغال می کند .
در کتاب ِ هشتم صحبت از تصور ِ زمان ِ آینده است که سرمایه داری به اوج ِ ترقی ِ خود رسیده است و جهان را به لب ِ پرتگاه ِ جنگ می کشاند [ کشانده ]. تروریست های ِ کارگر برای ِ واژگون کردن ِ این بساط ِ ظلم و جور ، دست به کشتار و خرابکاری زده اند و بالاخره بساط ِ تمدن واژگون می شود و بشریت به بربریت ِ قدیم باز می گردد . "
می توانید در همین زمینه بخوانید :
ـ داستان ِ ترجمه ی ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها به روایت ِ محمد ِ قاضی
ـ نگاهی دیگر به آناتول فرانس
ـ نگاهی دیگر به جزیره ی ِ پنگوئن ها
چندی پیش در یک سالنامه ی ِ قدیمی که روزنامه ی ِ اطلاعات به سال 1342 خورشیدی منتشر کرده ، به خلاصه ای از رمان ِ " جزیره ی ِ پنگوئن ها " نوشته ی ِ آناتول فرانس بر خوردم . این خلاصه را مترجم ِ کتاب ، زنده یاد محمد ِ قاضی نوشته بود . قاضی جزیره ی ِ پنگوئن ها را در شمار ِ شاهکارهای ِ ادبی آورده و نویسنده اش را به جهت ِ " روشن بینی " و " سبک ِ دلکش و سهل و ممتنع" ، " سلطان ِ نثر ِ فرانسه" نامیده بود . بعد از خواندن ِ فشرده ی ِ کتاب ، جانمایه ی ِ اثر در نگاهم عالی و شایسته ی ِ درنگ آمد . روشن بود که آن را در کتابفروشی ها نمی توان پیدا کرد؛ پس دنبالش نرفتم . زیرا می دانستم چنین کتابی پس از انقلاب ِ 57 اجازه ی ِ تجدید ِ چاپ نمی یابد . گفتنی است جزیره ی ِ پنگوئن ها نخستین بار در سال 1330 در ایران ترجمه و منتشر شده و در همان سال ها به چاپ ِ دوم رسیده است .
در اینجا نخست زندگینامه ی ِ آناتول فرانس را که محمد ِ قاضی او را " سلطان ِ نثر ِ فرانسه " نامیده از سایت ِ برندگان ِ جایزه ی ِ نوبل ِ ادبی می آورم و سپس خلاصه ی ِ رمان ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها که در سالنامه ی ِ روزنامه ی ِ اطلاعات به چاپ رسیده ... سرانگشت
زندگینامه ی ِ آناتول فرانس :
«آناتول فرانس» نويسنده و منتقد ِ بزرگ ِ فرانسوى است كه از جمله اديبان ِ برجسته و تاثيرگذار اواخر قرن ۱۹ و اوايل قرن ۲۰ فرانسه به شمار مى رود. او در سال ۱۹۲۱ جايزه ی ِ نوبل ادبى را از آن خود كرد. او از همان ابتدا روحيه اى ضد ِ مذهب داشت كه در همان آثار ِ اوليه اش عيان است. به تدريج «فرانس» به ضديت با نمادهاى بورژوازى پرداخت كه در نهايت به حمايت ِ او از حزب كمونيست ِ فرانسه منجر شد. آثار و نوشته هاى ِ او در سال ۱۹۲۱ در زمره ی ِ كتب ِ ممنوع الانتشار ِ كليساى ِ كاتوليک ايتاليا قرار گرفت.http://sharghnewspaper.com/850217/html/189720.jpg «آناتول فرانس» با نام ِ واقعى ِ «ژاک آناتول فرانسوا تيبالت» در آوريل سال ۱۸۴۴ در پاريس ديده به جهان گشود. پدرش صاحب ِ يک كتابفروشى ِ بزرگ به نام «كتابخانه ی فرانسه» بود و الهام بخش ِ اين نويسنده ی ِ بزرگ در برگزيدن ِ نام ِ مستعار ِ ادبى ِ خود شد. «فرانس» از همان اوان ِ كودكى، كتابخوان و اهل ِ مطالعه بود با اين حال در مدرسه دانش آموزى متوسط بود. او در خلال ِ دوره ی ِ دبيرستان عقايدى ضدمبلغان ِ دينى پيدا كرد كه تا آخر ِ عمر همراه او بود و حتا به مخالفت ِ شديد او با كليسا و تئورى هاى ِ مذهبى منجر شد. سال هاى ِ جوانى ِ «فرانس» همان طور كه در «كتاب ِ دوست من» مى نويسد درخوشى گذشت، با اينكه او در امتحان ِ دوم ِ دبيرستان چندين بار مردود شده بود و عاقبت در ۲۰سالگى آن را پشت سر گذاشت. او سپس مدتى را به عنوان ِ دستيار پدرش در كتابخانه فعاليت كرد و اندک زمانى را نيز نزد ِ يک انتشاراتى مشغول به كار شد. با از كارافتادگى ِ پدر، «فرانس» به مشاغل ِ گوناگونى پرداخت و مدتى را نيز به تصحيح ِ كتب گذراند. او در اين هنگام به عضويت ِ گروه شاعران ِ پارناسى درآمد و در جوامع ِ ادبى صاحب ِ شهرت شد. در سال ۱۸۷۵ روزنامه اى فرانسوى از «فرانس» براى ِ نوشتن ِ نقدهايى بر آثار ِ نويسندگان ِ معاصر دعوت به عمل آورد و او يک سال بعد اين پيشنهاد را پذيرفت و ستون ِ نقد ِ ادبى ِ خود را هفته اى يک بار منتشر كرد و تا ۳ سال نوشتن ِ اين ستون را ادامه داد كه بعدها مجموعه ی ِ ۴ جلدى ِ آن گردآورى و منتشر شد. در سال ،۱۹۷۶ «فرانس» به كمک ِ يكى از شاعران ِ برجسته ی ِ گروه به نام ِ «لوكنت دوليزل» توانست در كتابخانه ی ِ مجلس ِ فرانسه صاحب ِ شغلى شود كه ۱۴ سال به آن مشغول بود. او به اصرار ِ دوست ِ شاعر ِ خود، اولين مجموعه شعرش را در سال ِ ۱۸۷۹ به چاپ رسانيد.«فرانس» در مقام يک رمان نويس، كار خود را با نگاشتن ِ «جنايت هاى ِ سيلوستر فوبارد» به سال ۱۸۸۱ آغاز كرد. در اولين گام «فرانس» طعم موفقيت را چشيد چرا كه نثر ِ غنى و ساختار ِ قوى ِ داستان، بسيارى را به تحسين واداشت و جايزه آكادمى ِ ادبيات ِ فرانسه را براى ِ او به ارمغان آورد. او در خلال ِ سال هاى ِ ۱۸۹۷ تا ۱۹۰۱ چهار جلد رمان تحت عنوان ِ «تاريخ ِ معاصر» به رشته ی ِ تحرير درآورد. «فرانس» در سال ۱۸۹۰ از شغل ِ خود استعفا داد و در سال ۱۸۹۶ به رياست ِ آكادمى ِ ادبى ِ فرانسه انتخاب شد. سال هاى ِ آخر عمر ِ «فرانس» بيشتر در سايه ی ِ مشكلات ِ شخصى اش گذشت. همسر ِ دومش در سال ۱۹۱۰ از دنيا رفت و ۷ سال بعد دخترش «سوزان» جان ِ خود را از دست داد و در سال ۱۹۱۱ معشوقه ی ِ آمريكايى اش خودكشى كرد. او كه در اين سال ها زنان را مايه ی ِ رنج خود مى ديد در يكى از آثار ِ خود مى نويسد: «داروهاى زيادى براى به حرف آوردن زنان وجود دارد اما هيچ دوايى آنها را ساكت نخواهد كرد.» در ميان آثار برگزيده «فرانس» مى توان به «جزيره پنگوئن ها» اشاره كرد. همچنين «زندگى ِ ژاندارک»، «شورش فرشتگان» و «خدايان تشنه اند» نيز از آن جمله اند. «آناتول فرانس» در ۱۲ اكتبر ۱۹۲۴ ديده از جهان فروبست. مراسم تدفين او مملو از شخصيت هاى برجسته ی ِ حكومتى بود. نكته ی ِ جالب اينكه سخنرانى مراسم به شاعر ِ برجسته «پل والرى» محول شد و او به جاى ِ تعاريف معمول در چنين مراسمى به شدت به آثار و عقايد «فرانس» حمله كرد. [ از نوشته های ِ اوست : ]1.بالتازار2.تاتيس 3. جلد ِ صدف4. بريان پزی ِ ملكه ی ِ صبا5. زنبق ِ سرخ 6. مستی ِ خاموش ِ تفكر 7. باغ ِ اپيكور8. قضيه ی ِ كرنكوبيل9. كليسا و جمهوری10. به طرف يک عصر نوين11. سرگذشت ِ مضحک 12. بر سنگ ِ سفيد 13. جزيره ی ِ پنگوئن ها 14. هفت زن ِ ريش آبی15. زندگی ِ ژاندارک16. خدايان تشنه اند17. عصيان ِ فرشتگان 18. راه ِ افتخار19. پير ِ كوچک 20. بهار ِ زندگی
جـزیـــــره ی ِ پنـــگوئــــــن هــــــــا ( خلاصه ای از محمد ِ قاضی ) :
" چنان که گفتیم این کتاب یک تاریخ ِ پر طنز و کنایه از ملت ِ فرانسه است که از بدو ِ پیدایش ِ این ملت با توجه به افسانه ها و حکایات ِ اساطیری شروع می شود و فصل ِ آخر ِ آن نیز پیش بینی هایی درباره یِ اوج ِ سرمایه داری و نزولِ آن به وجهی عجیب و خیال انگیز می باشد . نویسنده در مقدمه ی ِ کتاب می نویسد که من می خواستم برای ِ ملت ِ پنگوئن تاریخی بنویسم اما نه به سبک و شیوه ی ِ مورخین ِ سلف . می خواستم حقایقی درباره یِ زمامداران ِ این ملت و عقاید ِ مذهبی ِ ایشان و درباره یِ توده ها که تا کنون در هر تاریخی نادیده گرفته شده اند بنگارم و به همین منظور به استادان ِ فن ِ تاریخ نویسی که در دانشگاه بر کرسی ِ استادی تکیه زده اند مراجعه کردم و قصد ِ خود را با ایشان در میان گذاشتم ولی ایشان به من گفتند که اگر می خواهم مقامم در جامعه محفوظ باشد و خللی به آزادی و زندگی ام وارد نیاید از نوشتن ِ مطالبی که ممکن است توهین به مذهب و پایه ی ِ احساسات ِ ملی باشد ، اجتناب ورزم و از تحقیقات ِ نوظهور خودداری کنم و همان مطالب را بنویسم که مورخین ِ دیگر نوشته اند . من نیز نصایح ِ پدرانه ی ِ ایشان را به کار بستم و به نوشتن ِ این تاریخ پرداختم [!].
سپس می گوید : " فرق نمی کند که من تاریخ ِ ملت ِ پنگوئن را بنویسم یا ملت ِ دیگری . زیرا تاریخ ِ ملت ها همه به هم شبیه است و صحنه های ِ آن با اختلاف ِ بسیار ناچیز در هر جا تکرار شده است . زیرا زندگی ِ هر ملتی رشته ی ِ پیوسته ای از جنایات و فلاکت ها و دیوانگی های ِ مردم ِ آن است و زندگی ِ قوم ِ پنگوئن نیز از این قاعده ی ِ کلی خارج نیست . "
فصل ِ اول از کتاب ِ اول درباره ی ِ مبادی است . سن مائل، کشیش ِ پیر ِ صد ساله که دیگر چشمش به خوبی نمی بیند به اغوای ِ شیطان قایق ِ خود را مجهز می کند و به دریا می نشیبند . توفانی مهیب برمی خیزد و قایق را با خود به سواحل ِ قطب ِ شمال می برد . فصل ِ بهار ِ قطبی و آغاز ِ عشق ِ مرغان ِ پنگوئن شروع شده است . دسته دسته مرغان بر سر ِ یخ ها و سنگ های ِ قطبی ایستاده اند و زمزمه می کنند . مائل ِ کشیش به تصور ِ این که مرغان آدمیزاد و از بت پرستان ِ شمال هستند آنان را به دین ِ مسیح در می آورد و غسل ِ تعمید می دهد . این خبر در بهشت هنگامه ای بر پا می کند و خداوند انجمنی از روحانیون و پاپ های ِ درجه اول تشکیل می دهد تا درباره ی ِ این کار ِ احمقانه ی ِ سن مائل ِ پیر ِ خرفت داوری کنند . بحثی جالب در جلسات ِ مکرر ِ انجمن ِ بهشت در می گیرد و بالاخره این راه ِ حل پیشنهاد می شود که مرغان را تبدیل به آدم کنند . به سن مائل فرمان داده می شود که به نام ِ خدا مرغان ِ قطبی را آدم کند و جزیره ی ِ ایشان را به نواحی ِ معتدله بکشد . مائل که متوجه ِ خطای ِ مضحک ِ خود شده است به اسم ِ اعظم مجهز می شود و جزیره ی مرغان ِ قطبی را با ریسمانی به دنبال ِ قایق ِ خود به نواحی ِ معتدله می کشد .
از این جا زندگی ِ انسان از بدو ِ توحش و برهنگی شروع می شود . مبادی پایان یافته است و دوره ی ِ ازمنه ی ِ قدیم آغاز می یابد . بحثی درباره ی ِ چگونگی ِ پیدایش ِ حجاب زینت بخش ِ این قسمت از کتاب است . فصلی دیگر به تجدید ِ مزارع و مبنای ِ مالکیت اختصاص دارد . سپس مجالس ِ اولیه و تشکیل ِ دولت را مورد ِ بحث قرار می دهد . داستان ِ زیبای ِ اژدهای ِ آلکا قصه ی ِ بسیار جالب ِ شیرینی است که با نتیجه ای بسیار آموزنده و عالی خاتمه می یابد . مردی شیاد و نیرومند به کمک ِ دخترکی هرجایی توطئه ای علیه ِ ملت می چینند و برای ِ او یک اژدهای ِ مصنوعی می سازند که هر شب مال و حشم ِ آن ها را به یغما می برد . عرصه بر مردم تنگ شده است . دست به دامان ِ کشیشان می زنند و علاج ِ این بلای ِ خانمانسوز را از کلیسا می خواهند . آن زن ِ هرجایی خود را دختری باکره و مقدس به کلیسا معرفی می کند و حاضر می شود که با یک کشیش ِ جوان و معصوم بنا به معتقداتی که راجع به جنگ با اژدها شایع بوده است به جنگ ِ اژدها برود . زن ِ هرجایی و پهلوان ِ یغماگر با این توطئه به کمک ِ هم اژدها را می کشند ولی به پاداش ِ این خدمت (!) بر قوم ِ پنگوئن فرمانروایی می کنند . بدین گونه نخستین سلسله ی ِ پادشاهان ِ پنگوئن به نام ِ سلسله ی ِ دراکو تشکیل می شود و دراکو به معنی ِ اژدها است . پادشاهان ِ این سلسله به یادبود ِ خدمتی که به قوم ِ پنگوئن کرده و او را از شر ِ اژدهای ِ خونخوار نجات داده بودند تاجی به شکل ِ سر ِ اژدها به سر می گذاشتند . از اینجا تاریخ ِ قرون ِ وسطی شروع می شود .
سلسله ی دراکو مثل ِ همه ی ِ پادشاهان ِ سلف خصوصیاتی دارند . یکی تمام ِ اعقاب و خویشاوندان ِ خود را می کشد تا در سلطنت بلامنازع باشد و یکی خواننده ای را به جرم ِ این که از او بهتر خوانده است به دار می آویزد . یکی لشکر به کشور ِ همسایه می کشد و شهرها و آبادی ها را خراب می کند و با خروارها غنیمت و تاراج باز می گردد و یکی چنان از دشمن شکست می خورد که از کشورش به جز اتاق خوابش جایی برای ِ او باقی نمی ماند .
آنگاه به ازمنه ی ِ جدید می رسد و به وقایع ِ انقلاب ِ فرانسه اشاره می کند . مردم در انقلاب به هیجان آمده اند و کاخ ِ پادشاهان و اماکن ِ مقدس را آتش می زنند . در این میان زن و شوهری به نام ِ آقای ِ روکن و بانو روکین که با نظری فیلسوفانه به این حرکات ِ تب آلود ِ ملت می نگریستند ، حدس می زنند که ملت بدون ِ مقدسات پابرجا نخواهد بود و بالاخره از کرده پشیمان خواهد شد و به دنبال ِ اماکن ِ مقدسی که خراب کرده است بازخواهد گشت . فوراً مشتی خاکستر و چند تکه استخوان و چند پارچه ی ِ کهنه را در میان ِ کوزه ی ِ کوچکی مخفی می کنند تا روزی که آب ها از آسیاب افتاد به نام ِ یکی از مقدسین خواب نما شوند و زیارتگاه ِ جدیدی برای ِ ملت احیا کنند . پس از آن آناتول فرانس از " ترنکو " که اسم ِ مستعاری برای ِ ناپلئون است یاد می کند و نتیجه می گیرد که این فاتح ِ نامدار جز گرسنگی و فقر و بدبختی ارمغانی برای ِ ملت نداشت و پس از آن همه کشور گشایی عاقبت مقداری از خاک ِ اصلی ِ کشور ِ خود را نیز از دست داد .
آنگاه داستانی از توطئه ی ِ سلطنت طلبان ِ فرانسه و قیام ِ آنها علیه ِ جمهوری مطرح می شود . نقش ِ خرابکارانه ی ِ کشیشان و بازرگانان متمول و اشراف زادگان و نجبا علیه ِ ملت و علیه ِ جمهوری قابل ِ توجه و دقت است .
پس از آن داستان ِ دریفوس آن افسر ِ یهودی [مطرح می شود ] که بنا به اختلاف ِ موجود بین ِ طبقات ِ بورژوازی ِ فرانسه و به خاطر ِ حفظ ِ ثروت ِ سرمایه داران در مقابل ِ خطر ِ نفوذ ِ یهودیان ، [ بی گناه متهم می شود] . دریفوس افسری بود که بی گناه متهم شد به این که اسناد ِ نظامی ِ کشور ِ فرانسه را به انگلستان فروخته و برای ِ آن کشور جاسوسی کرده است . در این قضیه ارتش در خدمت ِ سرمایه داران بود و هم او برای ِ دریفوس پرونده سازی می کرد . آناتول فرانس این قضیه را به نام ِ" پیروت " که همان دریفوس است مطرح می کند . و امیل زولا نویسنده ی ِ بزرگ ِ فرانسه را در نام ِ مستعار ِ " کلمبان " به یاری ِ او می آورد . مبارزه ی ِ کلمبان در رسوا کردن ِ دشمنان ِ پیروت به قدری جالب و قوی است که خواننده را غرق ِ تحسین می کند . کلمبان برای ِ اثبات ِ بی گناهی ِ پیروت از هیچ کوششی فروگذار نمی کند . کتک ها می خورد و توهین ها و ناسزاها می شنود ولی آخر حرف ِ خود را به کرسی می نشاند و پیروت را نجات می دهد و از او اعاده ی ِ حیثیت می کند .
کتاب ِ هفتم ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها به حکومت ِ اشرافی و بورژوازی ِ فرانسه و به افتضاحات ِ کابینه های ِ متعدد ِ آن اختصاص دارد . نقشه ی ِ این افتضاحات و این بی آبرویی ها در سالن های ِ مخصوصی که بانوان ِ متشخص اداره می کنند ریخته می شود . " هیپولیت سره " نماینده ی ِ جوان ِ مجلس ِ شورای ِ ملی که بعدها وزیر ِ پست و تلگراف می شود با دختر ِ زیبای ِ مادام کلارانس ازدواج می کند . " الین " شوهرش را فریب می دهد و با نخست وزیر ِ جوان به نام ِ " ویزیز " روابط ِ نامشروعی پیدا می کند . تمام ِ کارهای ِ سیاسی و اداری ِ کشور تحت الشعاع ِ این عشقبازی قرار می گیرد . دولت با همین حرکات ِ جلف و سبک و پرداختن به چنین امور ِ سرسری و بیهوده چنان به خواب ِ خرگوشی فرو می رود که در اولین نایره ی ِ جنگ ِ جهانگیر ِ اول غافلگیر می شود و دشمن کشور را اشغال می کند .
در کتاب ِ هشتم صحبت از تصور ِ زمان ِ آینده است که سرمایه داری به اوج ِ ترقی ِ خود رسیده است و جهان را به لب ِ پرتگاه ِ جنگ می کشاند [ کشانده ]. تروریست های ِ کارگر برای ِ واژگون کردن ِ این بساط ِ ظلم و جور ، دست به کشتار و خرابکاری زده اند و بالاخره بساط ِ تمدن واژگون می شود و بشریت به بربریت ِ قدیم باز می گردد . "
می توانید در همین زمینه بخوانید :
ـ داستان ِ ترجمه ی ِ جزیره ی ِ پنگوئن ها به روایت ِ محمد ِ قاضی
ـ نگاهی دیگر به آناتول فرانس
ـ نگاهی دیگر به جزیره ی ِ پنگوئن ها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر